Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego w Chwałowicach gm. Bogdaniec, pow. gorzowski
Chwałowice, to miejscowość położona w gminie Bogdaniec, na wyższych terenach pradoliny toruńsko-eberswaldzkiej, przy krawędzi tej pradoliny, wzdłuż drogi Gorzów Wielkopolski – Kostrzyn. Wieś posiada charakterystyczną dla podmokłych terenów rozproszoną zabudowę siedliskową. Pośrodku miejscowości,
na sztucznym nasypie wzniesiono kościół. W pobliżu zabytku znajduje się cmentarz oraz dzwonnica metalowa usytuowana w miejscu wcześniejszej, drewnianej, pochodzącej z XIX w.
Zasiedlenie terenów nadwarciańskich związane jest z osadnictwem olęderskim. Kolonizacja położonych nad Wartą mokradeł następowała w kilku etapach. W 1616 r. podjęto pierwszą próbę kolonizacji tego terenu, jednak założona wówczas osada nie przetrwała wojny trzydziestoletniej. W roku 1686, z inicjatywy władz miejskich Gorzowa, podjęto kolejną próbę kolonizacji osadzając trzech kolonistów na Błotach Wieprzyckich. Byli to Brüder Jakob, Gürge Rabe, Har Bose. Założoną przez nich osadę, położoną pomiędzy Wartą a kanałem Kołomęt, nazwano Landsberger Holländer – był to zalążek Chwałowic. Początkowo osada składała się z zaledwie trzech gospodarstw, jednak stopniowo się rozwijała. W 1726 r., za panowania Fryderyka Wilhelma, powstały tutaj kolejne wsie: Jeninek, Podenin oraz Jeniniec. Okres ten określany jest często jako kolonizacja fryderycjańska. Większy rozkwit Chwałowic nastąpił jednak dopiero około stu lat po założeniu miejscowości, w dobie tzw. wielkiej kolonizacji warciańskiej zainicjowanej przez króla Prus – Fryderyka II. Wzrost demograficzny sprawił, że w 1790 r. wzniesiono w Chwałowicach protestancki kościół. Wybudowano go na sztucznie utworzonym nasypie pośrodku wsi. Od XIX w., aż do 1945 r., posiadał status kościoła parafialnego.
Kościół w Chwałowicach wzniesiono na rzucie zbliżonym do kwadratu z prostokątnym przedsionkiem po stronie południowej. Budowlę o konstrukcji szkieletowej nakryto wysokim dachem czterospadowym. Wypełnienia szkieletu w większości wykonano z cegły ceramicznej.
Przekryte stropem belkowym wnętrze kościoła pierwotnie obiegały empory. Obecnie zachowana jest tylko część przy ścianie południowo-zachodniej. Na emporze znajduje się neogotycki prospekt organowy pochodzący z 2. poł. XIX w. Po przeciwnej stronie wnętrza zachował się późnobarokowy ołtarz, pierwotnie ambonowy, z którego po wojnie usunięto kosz.
W 1945 r., po zakończeniu II wojny światowej, tereny nadwarciańskie zasiedlili Polacy przybywający głównie z kresów wschodnich i z Wielkopolski. W 1947 r. przybyli tutaj również Łemkowie. Kościół został poświęcony na potrzeby napływającej ludności wyznania katolickiego 13 czerwca 1946 r. Po zmianie użytkownika nastąpiło przeobrażenie wnętrza. Usunięto empory przylegające do ścian bocznych budowli. W części prezbiterialnej wprowadzono dwa aneksy gospodarcze.
