Szukaj

Polityka prywatności
projekt i realizacja Carbo Media

Kownaty – Dwór

Niewielka miejscowość, położona jest na uboczu ważniejszych szlaków komunikacyjnych, ok. 2 km od najbliższej drogi Sulęcin-Torzym. Założenie dworsko-parkowe oparte na osi północ-południe, mieści się w północnej części wsi. Dwór wraz z dziedzińcem leży w cen­trum posiadłości. Od południa prowadzi do niego droga, przy której rozlokowano zabu­dowania gospodarcze. Ścianę zachodnią dziedzińca stanowi długi budynek inwentarski – stajnia, wybudowany w XIX wieku. Zamknięciem osi, wyznaczonej przez drogę, jest kla­sycystyczny dwór, położony na północnej granicy dziedzińca. Tuż za dworem rozlokowany został park, zajmujący północną część założenia, który powstał w XIX wieku. Park ma cha­rakter krajobrazowy, wykorzystujący naturalne formy terenowe, w tym dwa stawy, z któ­rych większy stanowi północną granicę parku i całego założenia. Charakteryzuje go wystę­powanie znacznej różnorodności drzew liściastych: kasztanowców, buków, dębów, grabów, platanów i klonów, niektórych bardzo starych, o średnicy pnia powyżej 100 cm.

Metryka miejscowości sięga późnego średniowiecza. Po raz pierwszy, w 1468 roku pod na­zwą „Kemenate” wymienieni są jako właściciele – bracia, nieznani z imienia, należący do rycerskiego rodu Winnigów. Mieli się oni trudnić zbójectwem (raubritters). Już wówczas posiadali dwór, wymieniany w dokumentach jako „Alte Haus”. Do początku XVII wie­ku dobra w Kownatach, liczące 11 łanów, należały do jednego właściciela, następnie po­dzielone zostały na trzy części. Właścicielem pierwszej (wymieniony w 1613 roku) był Jo­achim von Winnig, drugiej – Oswald Wilhelm von Winnig (1624). Trzecia, po śmierci ojca Baltzera von Winnig, przeszła na syna Gottfrieda. Jeszcze w XVIII wieku część dóbr rodu przeszła we władanie innych rodzin, m.in. von Platen, von Oppel, von Troschke, von Wedel i innych.

W 1714 roku wieś niemal się wyludniła, zamieszkanych było tylko 6 domostw, lecz na po­czątku XIX wieku miejscowość liczyła już 128 mieszkańców i 21 domów mieszkalnych, w tym 9 zagrodników i 4 zasadźców. We wsi powstawały obiekty rzemieślnicze: kuźnia, wymieniana już w 1785 roku (widoczne do dziś fundamenty kuźni należą do innej, wy­budowanej w roku 1920), cegielnia i smolarnia. Na początku XIX w. trzy części dóbr szlacheckich przechodziły na kolejnych właścicieli. W 1806 roku dobra von Winnigów, do których oprócz majątku z dworem w Kownatach należał również folwark Adolfsruhe z młynem papierniczym, przejął ród von Glaubitz, a następnie Witte, von Knobelsdorfów i kolejne. Druga własność, mniejsza, należała do rodziny von Haugwitz, a później do ro­dziny Sentius. Wybudowany w XIX wieku we wsi drugi, również parterowy, lecz mniej­szy dwór, należał do tego majątku. W 1915 r., jego właścicielem był ród von Rittwagen. Trzecia część własności szlacheckiej została na początku XIX wieku rozdrobniona i przesta­ła istnieć. Od 1. poł. XIX wieku, aż do 1945 r. dwór po von Winnigach należał do rodu von Wrede.

Dwór w Kownatach wybudowany został przez rodzinę von Winnig w 1798 roku. Jest to obiekt parterowy z mansardowym dachem o cechach stylu klasycystycznego. Pierwotnie na fasadzie budynku umiejscowiono herby rodu oraz inskrypcję „GC 1798”. Była to bu­dowla o symetrycznej elewacji frontowej z wejściem, podkreślonym boniowaniem, usytu­owanym centralnie, sześcioosiowym układem okien rozdzielonych pilastrami oraz jednego okna w górnej części poddasza, ujętego w formę wolego oka. Około 1915 roku ówczesny właściciel von Wrede, przy okazji odbudowy dachu po pożarze, rozbudował również dwór. Wzniesiona została wówczas dobudówka, która skrzydło zachodnie poszerzyła o dwie osie okienne. Kolejne zmiany w elewacji wprowadzone zostały ok. 1930 roku przy przebu­dowie dachu: forma dachu mansardowego została zachowana, lecz w jego dolnej części wprowadzono trójkątny fronton nad portalem drzwiowym oraz wystawki z oknami, kry­te daszkami dwuspadowymi. W elewacji ogrodowej zamiast frontonu wprowadzono wy­kusz, przykryty dachem jednospadowym. Górna część połaci dachowej otrzymała po dwa dodatkowe okna powiekowe. W latach powojennych dwór użytkowany był jako obiekt mieszkalno-biurowy PGR. Dekompozycji uległo głównie otoczenie dworu, przez budowę budynków gospodarczych w latach 1956 i 1975 na dziedzińcu oraz przy drodze prowadzą­cej do posiadłości od południa. Od 1990 roku nowy właściciel (prywatny) rozpoczął re­monty, wyburzając wszystkie budowle, powstałe po 1945 roku.

Pierwotny obiekt powstał na planie prostokąta na fundamentach kamiennych. Dobudów­ka o fundamentach ceglanych powiększyła budynek do dzisiejszych wymiarów. Jest to bu­dynek jednokondygnacyjny, podpiwniczony z oknami w partii cokołu oraz dwukondy­gnacyjnym poddaszem, z których dolne jest użytkowane. Ściany piwnicy o grubości do 1 m wykonano z cegły z dodatkiem kamienia łamanego, natomiast ściany nadziemne z ce­gły, otynkowane. Dach mansardowy po ostatniej, współczesnej przebudowie otrzymał po­krycie dachówką ceramiczną – karpiówką, ułożoną w koronkę. Konstrukcję więźby da­chowej w górnym poziomie tworzy układ płatwiowo-kleszczowy ze wzmocnieniem za­strzałami i mieczami. Stolarka okienna i drzwiowa również została wymieniona na nową, drewnianą, nawiązującą w formie i podziałach do historycznej. Rozplanowanie wnętrza po rozbudowie w 1915 roku zostało częściowo zmienione, występuje układ dwu-, dwuipół- i trzytraktowy. Sień główna z klatką schodową i przedsionkiem występuje w partii środko­wej, sień gospodarcza z klatką schodową boczną znajduje się w zachodniej części budynku. Schody główne i boczne są dwubiegowe, drewniane i zostały zachowane, natomiast scho­dy do piwnicy – wtórne betonowe. Podłogi w większości zostały wymienione na parkiety i deski, jedynie w sieni zachowała się fragmentarycznie posadzka z płytek ceramicznych. Od strony ogrodowej usytuowane są sala balowa i kominkowa, połączone dwuskrzydło­wymi, przesuwanymi drzwiami.

Po II wojnie światowej, w ramach nacjonalizacji umiejscowiono tu gospodarstwo rolne. W latach 90. XX wieku nowy, prywatny właściciel rozpoczął proces przywracania pierwot­nego rozplanowania założenia, wyburzając budowle współczesne po wschodniej i połu­dniowej stronie dziedzińca. Pozostał budynek stajni, stanowiący zachodnie skrzydło dzie­dzińca, który jest w trakcie remontu. Częściowy remont wykonano również w budynku dworu, wymieniając pokrycie dachu oraz stolarkę okienną i drzwiową.

Zobacz również

Rokitno – bazylika mniejsza pw. Matki Bożej Rokitniańskiej

Kościół w Rokitnie należy do wybitnych przykładów sakralnej architektury doby baroku w Polsce. Najstarsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1378

Żagań, powiat żagański – Kaplica Grobu Bożego (ul. Księżnej Żaganny 16)

Położona obok kościoła Nawiedzenia NMP, jest repliką kaplicy w Görlitz, wzorowanej na grobie Chrystusa w Jerozolimie. Powstała w 1598 z

Zobacz również

Skip to content