Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Lipnie gm. Świdnica, pow. zielonogórski
Lipno położone jest 23 km od Zielonej Góry, w kierunku zachodnim. Obecnie, głównym akcentem założonej na planie wielodrożnicy wsi, jest znajdujący się w centrum kościół, położony na rozległym placu. Niegdyś w pobliżu świątyni znajdowała się niezachowana do dzisiaj pastorówka otoczona ogrodami. Teren przykościelny, dawniej pełniący rolę cmentarza, obecnie wydzielony jest od zabudowań mieszkalnych wsi współczesnym parkanem.
Wieś Lipno, po raz pierwszy wzmiankowana w 1500 r., znana była pod dwoma nazwami: „Lippendorf ” oraz „Lyppen” i stanowiła własność rodziny von Rothenburg. W roku 1644 przeszła w ręce rodziny von Grüneberg, której w przekazie z 1667 r. przypisuje się budowę pierwszego kościoła. Rodzina Grüneberg zapisała się w tradycji jako hojny patron świątyni. W roku 1719 Johann Fabian von Grüneberg ufundował zachowany do dzisiaj dzwon. Niestety, nie posiadamy szerszych informacji na temat losów pierwszego kościoła w Lipnie. Nie wiemy także dlaczego zdecydowano się na wzniesienie nowej budowli. Można przypuszczać, iż powstała w połowie XVII w. budowla, pełniąca wówczas rolę tzw. „kościoła ucieczkowego” ewangelików, była zbyt mała, aby pomieścić wszystkich wiernych. Pochodzące z przełomu wieków XIX i XX informacje wskazują, że wiele elementów z wyposażenia wcześniejszej budowli, zostało przeniesionych do kościoła, powstałego w latach 1842-1882. Wyklucza to zatem zniszczenie pierwszego kościoła w Lipnie przez pożar. Ze starej budowli pochodziła chrzcielnica z 1775 r., organy o barokowej dekoracji, rokokowe krzesło (lub loża patronacka), XVII-wieczne obrazy, przedstawiające między innymi Drogę Krzyżową oraz dzwon z XVIII w. z pracowni Christiana See z Krosna. Klasycystyczny ołtarz ambonowy był fundacją nową. W czasach późniejszych, najprawdopodobniej w okresie dwudziestolecia międzywojennego, ceglaną pierwotnie posadzkę zastąpiono płytkami ceramicznymi.
Kościół w Lipnie założony został na planie prostokąta z kwadratową wieżą od strony zachodniej. Prostą bryłę kościoła nakryto dachem trójspadowym krytym dachówką ceramiczną zakładkową. Wieżę wieńczy dach namiotowy nakryty blachą układaną w karo. Elewacja południowa czteroosiowa, zakomponowana została przez prosty układ słupów i rygli wzbogacony w narożnikach zastrzałami. Prostokątne okna z podziałem krzyżowym, tworzące osie elewacji, wprowadzone zostały na dwóch kondygnacjach oddzielonych od siebie niewielkimi polami. W osi drugiej od zachodu zamiast okna w przyziemiu wprowadzono otwór drzwiowy zamknięty obecnie współczesnymi drzwiami. Tutaj też okno drugiej kondygnacji jest nieco szersze od pozostałych. Elewacja wschodnia kościoła zakomponowana została symetrycznie poprzez regularny układ konstrukcji szkieletowej, wzbogaconej w skrajnych osiach zastrzałami w układzie krzyża św. Andrzeja. Na osi elewacji zachowany układ słupów wskazuje na pierwotnie znajdujący się tu otwór drzwiowy. Elewację północną zakomponowano podobnie do południowej, jednak tutaj zachowano regularny układ otworów okiennych bez drzwi. Elewacja zachodnia przesłonięta została wieżą. Wszystkie elewacje zwieńczono profilowanym gzymsem. Nieregularny układ słupów i wzmocnień w wyższej kondygnacji wieży wskazuje prawdopodobnie na wtórne przekształcenia konstrukcji. Obecnie elewacja zachodnia wieży przesłonięta jest dodatkowo wysoką odsadzką. Nad nią, na osi symetrii, umieszczone są dwa otwory okienne. W elewacji południowej wieży wprowadzono wejście zamknięte współczesnymi drzwiami o konstrukcji ramowo-płycinowej, w elewacji północnej natomiast, w przyziemiu, znajduje się okno analogiczne do pozostałych okien pierwszej kondygnacji kościoła.
Salowe wnętrze kościoła przekryte jest nagim stropem belkowym wspartym na dziesięciu prostych słupach. Strop w części zachodniej przechodzi w pozorne sklepienie kolebkowe. Wnętrze wzbogacone jest obiegającą świątynię z trzech stron emporą, zamkniętą balustradą pierwotnie malowaną, a obecnie eksponowaną w kolorze naturalnego drewna. W salowej przestrzeni kościoła wydzielona została wewnętrzna strefa prezbiterialna, dodatkowo podkreślona współcześnie wprowadzonym dwupoziomowym podestem. Po obu stronach tej części wyodrębniono ściankami małe lokalności – od północy zakrystię, od południa pomieszczenie ze schodami na empory. Być może pierwotnie była tu loża kolatorka lub patronacka. Pozostała część świątyni wyłożona jest historycznymi płytkami ceramicznymi, układanymi w karo, uzupełnionymi współczesnymi płytkami o analogicznym układzie.
Pomimo stosunkowo szybkiego przejęcia świątyni po wojnie przez napływającą ludność katolicką – poświęcenia dokonano 30 stycznia 1946 r. – kościół w Lipnie popadał w ruinę. W roku 1959 odnotowano, iż świątynia jest zaniedbana. Dlatego też zapewne podjęto prace zmierzające do poprawienia kondycji budowli. Adnotacje z roku 1966 wskazują iż stan kościoła „jest dość dobry”. Nie zachowała się jednak żadna dokumentacja z tego okresu. Najprawdopodobniej tuż po roku 1966 zamurowano otwór drzwiowy znajdujący się w elewacji wschodniej. Zmiana ta wiązała się zapewne z reorganizacją wnętrza kościoła, przekształceniem dotychczasowego ewangelickiego ołtarza ambonowego i wprowadzeniem tzw. ołtarza posoborowego. Późniejsze prace w kościele miały charakter zabezpieczający. W roku 1982 wymieniono nieszczelne pokrycie dachu na eternit. Dachówkę na korpusie kościoła przywrócono w roku 2001. Wówczas to dach wieży nakryto blachą.
