Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Mostkach gm. Lubrza, pow. świebodziński
Miejscowość Mostki, położona na terenie Pojezierza Lubuskiego, przy trakcie prowadzącym z Poznania do Frankfurtu nad Odrą, założona została na planie owalnicowym, obecnie już zatartym. W centrum wsi, w niedalekiej odległości od zespołu pałacowo-folwarcznego znajduje się kościół. Te dwie dominanty architektoniczne wsi połączone zostały boczną drogą wiejską prowadzącą bezpośrednio z majątku do świątyni. Sam kościół wzniesiony został na skarpie otoczonej kamiennym murem wykończonym cegłą. W narożniku południowym wzniesiono współcześnie salkę katechetyczną.
Mostki założone zostały w średniowieczu. Z konsystorza poznańskiego dowiadujemy się o zakrystianinie Janie Wlpis. Miał on reprezentować rycerzy – Jana i Mikołaja Gebelczków. Z roku 1470 pochodzi pierwsza źródłowa informacja o majątku ziemskim w Mostkach. Z informacji wynika, że dobra te zostały sprzedane przez ród von Laben Janowi Lasocie (zwanemu także Lasseth). Wówczas istniał już prawdopodobnie w miejscowości kościół będący fundacją miejscowych właścicieli dóbr. Powstał on zapewne w XIII lub XIV w. Uposażenie kościoła obejmowało rolę, łąkę, dziesięcinę, meszne i stołowe. Kościół ten został zniszczony w trakcie wojny trzydziestoletniej i nigdy nie odzyskał swojej świetności a w bliżej nieznanym czasie został rozebrany.
W roku 1657 w Mostkach osiedliła się grupa arian wydalonych z obszaru państwa polskiego. Założyli oni tutaj swoją kolonię, podobnie jak uczynili to w Żelechowie czy w Lubniewicach, jednak nie posiadali własnej świątyni. Przynależeli zatem do gminy wyznaniowej w Lubrzy. Niezwykle trudne jest jasne i precyzyjne określenie kiedy katolicyzm przestał stanowić religię dominującą w Mostkach. Źródła z XVIII w. podają, że proboszczowie z Mostek (między innymi wyświęcony w roku 1663 młody proboszcz Hannig) podejmowali silne działania rekatolizacyjne w niedalekim Niedźwiedziu, jednak bez znaczących rezultatów. Po włączeniu okręgu świebodzińskiego w 1742 r. w granice Prus, osłabły związki ze Śląskiem, a po sekularyzacji dóbr zakonu cysterek z Trzebnicy w roku 1810, nastąpiło znaczące osłabienie oddziaływania katolicyzmu. W roku 1832 wzniesiono w Mostkach filialny kościół gminy ewangelickiej w Lubrzy. Wybudowano go w konstrukcji szkieletowej z wypełnieniem ceglanym. Już w połowie XIX w. wprowadzono zmiany w architekturze obiektu. Rozebrano wprowadzoną w konstrukcję dachu drewnianą wieżyczkę zlokalizowaną przy ścianie frontowej i zbudowano nową wieżę – murowaną w stylu neogotyckim
przy elewacji południowej. Przebudowa objęła także południową ścianę kościoła, którą przemurowano. W tym czasie wprowadzono również zmiany we wnętrzu świątyni.
Kościół w Mostkach wzniesiony został jako jednonawowy z wieloocznie zamkniętym prezbiterium i przylegającą od południa kwadratową wieżą. Bryła nawy kościoła nakryta została dachem dwuspadowym przechodzącym w wielopołaciowy w części prezbiterialnej. Wieżę zwieńczono dachem ośmiospadowym. Elewacja południowo-wschodnia kościoła opracowana została symetrycznie. Na jej osi elewacji wprowadzono trzykondygnacyjną wieżę ceglaną posadowioną na kamiennym cokole. W przyziemiu wieży znajduje się obramione portalem ostrołukowo przesklepione główne wejście do świątyni. Zostało ono zamknięte dwuskrzydłowymi drzwiami o konstrukcji ramowo-płycinowej z przeszklonym nadświetlem. Nad wejściem, elewację wieży przepruto trzema poziomami symetrycznie wprowadzonych ostrołukowych okien. Boczne elewacje wieży zakomponowano podobnie, jednak przyziemia pozostawiono jako ściany pełne. Elewację nawy flankowano pilastrami. Po obu stronach wieży, w ścianie nawy kościoła, symetrycznie wprowadzono wysokie prostokątne okna. Analogiczne okna wprowadzono w elewację zachodnią komponując ją jako czteroosiową. W trzeciej osi wprowadzono wejście zamknięte dwuskrzydłowymi drzwiami w konstrukcji ramowo-płycinowej. Elewacja północno-zachodnia utworzona została przez ściany prezbiterium. Skrajne ściany elewacji przepruto wysokimi prostokątnymi oknami. W osi elewacji, pomiędzy słupami, ryglami i zastrzałami, wprowadzono symetrycznie umieszczone niewielkie dwa okienka. Wschodnią elewację podłużną nawy zakomponowano analogicznie do przeciwległej, jednak tutaj dawny otwór wejściowy został zamurowany.
Jednoprzestrzenne wnętrze świątyni zamknięto pozornym sklepieniem o łuku eliptycznym. W kruchcie mieszczącej się w przyziemiu wieży, wprowadzono sklepienie klasztorne. Przestrzeń wnętrza wzbogacono emporami założonymi na kształt litery U. W wydzielonej części prezbiterialnej, oś widokową zamyka ołtarz. Większość elementów wyposażenia pochodzi z okresu powstania obecnej budowli. Wcześniejsza jest drewniana chrzcielnica, datowana na rok 1757, pochodząca z poprzedniej świątyni.
Kościół w Mostkach poświęcono na potrzeby religii katolickiej w 1945 r., jako filialny parafii w Lubrzy. Na przełomie lat 50. i 60. XX w. zastąpiono dotychczasowe pokrycie z łupka dachówką ceramiczną karpiówką. W latach 70. odświeżono i pomalowano wnętrze. Wówczas też zamurowano otwór wejściowy w ścianie wschodniej podłużnej. Wykonano także naprawę uszkodzonych słupów drewnianych konstrukcji szkieletowej ścian. Prawdopodobnie w okresie tym wymieniono także stolarkę okienną wprowadzając zamiast ramy okiennej zamkniętej łukiem odcinkowym, okna o wykroju prostokąta. Częściowo zastąpiono także drewnianą podwalinę podmurówką z cegły. W ostatnich latach położono nową posadzkę usuwając wprowadzoną po wojnie wylewkę betonową. Historyczne ławki przeniesiono na empory a na ich miejsce ustawiono nowe.
