Szukaj

Polityka prywatności
projekt i realizacja Carbo Media

Słońsk – Zamek

Miejscowość założona została na południowej terasie nadzalewowej rzeki Warty, 14 km na wschód od granicznego miasta Kostrzyna, przy drodze krajowej z Poznania przez Skwie­rzynę do przejścia granicznego. Najstarsza część wsi rozlokowana jest wzdłuż południko­wo przebiegających ulic, która z czasem rozszerzyła swoje terytorium na północny zachód tworząc przyległą miejscowość Przyborów. Na północno-wschodnim skraju średniowiecz­nego założenia wsi, w zakolu rzeczki, stanowiącej dopływ Warty, stoi zamek. Usytuowa­ny na osi północ-południe, wejściem skierowany jest na rozległy dziedziniec po stronie za­chodniej. Z drugiej strony zlokalizowany był park, który zachował się w formie szczątko­wej.

Pierwsza wzmianka o Słońsku (niem. Sonnenburg) pochodzi z 1341 roku. Występuje w pozwo­leniu wydanym przez margrabiego Ludwika Wittelsbacha rycerzom Henningowi i Arnoldowi z Krzywnicy na budowę castrum sed municionem, prawdopodobnie przy istniejącej osa­dzie targowej. Warownia zmieniała właścicieli, a powstała przy niej osada rozrastała się. Nadaniem z 1426 roku została przekazana w zastaw zakonowi rycerskiemu joannitów. W dokumencie tym Słońsk określono jako miasto (civitas). Odtąd aż do 1945 roku Słońsk był związany z historią joannitów będąc siedzibą balliwa branderburskiego.

Obecny obiekt wzniesiono na zrębach gotyckiego zamku z XIV wieku. W latach 1662-1668 zamek przebudowano na zlecenie księcia Jana Maurycego von Nassau, według pro­jektu niderlandzkiego architekta Petera Posta z Hagi. Budowę nadzorował mistrz budowla­ny Cornelius Ryckwaert. Zamek utrzymany jest w stylu barokowym i stanowi jedyny w tej części Europy przykład niderlandzkiej architektury zamkowej z połowy XVII wieku. Prze­budowę zamku rozpoczęto od założenia parku, przekopania kanałów i regulacji koryta rze­ki. Rzut odbudowanego zamku był kwadratowy, z czego część stanowił dziedziniec przed zamkiem. Zamek od północy, południa i wschodu był trzykondygnacyjny, a od zachodu poprzez podwyższenie poziomu terenu dwukondygnacyjny. Budowlę otaczała fosa, od­dzielona szerokim wałem od równolegle płynącego koryta rzeki. Dostęp do zamku prowa­dził poprzez mosty na fosie od wschodu i zachodu. Bryłę nakrywał pogrążony dach czwo­rokątny, kryty dachówką barwioną na kolor błękitny. Nieotynkowane ściany zamku były malowane na biało i ozdobione oszczędnym detalem architektonicznym w postaci por­tali drzwiowych i festonów pod oknami w części środkowej elewacji głównej. Wybruko­wany dziedziniec przed zamkiem otaczał mur przedpiersiowy o wys. 1,2 m z dwoma jed­nokondygnacyjnymi pawilonami w zachodnich narożach. W jednym z nich było więzie­nie, w drugim pomieszczenie dla strażnika. Obok pawilonu strażnika była studnia z wodą źródlaną. W 1731 roku balliw Albrecht Fryderyk przeniósł siedzibę balliwatu do Berlina. Podczas wojny siedmioletniej i następujących po niej pożarów Słońska zniszczono folwark zamkowy oraz mosty nad rzeką i fosą. W 1783 roku August Ferdynand usunął fortyfikacje przy zamku, przez co dwukondygnacyjna fasada stała się trzykondygnacyjna. Dawną piw­nicę przekształcono w parter i przed pierwotnym portalem umieszczono balkonik, a daw­ne wejście do piwnicy poszerzono i powiększono. Również w nowym parterze fasady wy­kuto otwory okienne. W 1810 r. po sekularyzacji przez Państwo Pruskie majątku balliwa­tu, zamek adaptowano na więzienie. Potem, po 1833 roku, członkowie arystokracji bran­denburskiej, odwołując się do tradycji rycerskiego zakonu, powołali elitarne stowarzysze­nie o nazwie Zakon Joannitów Królestwa Pruskiego. Do 1918 roku tytuł wielkiego mi­strza sprawowali członkowie królewskiej rodziny Hohenzollernów z siedzibą w Słońsku. Aby przystosować obiekt do celów reprezentacyjnych w latach 1872-1884 wyremontowa­no wnętrze, zgodnie z projektem Wolffa, Müllera i Ruske oraz przebudowano dach. Za­mek pełnił funkcje reprezentacyjno-muzealne, dlatego nie unowocześniano go, nie skana­lizowano, a zelektryfikowano dopiero w 1906 roku. W 1926 roku obchodzono uroczyście 500-lecie pobytu Joannitów w Słońsku, wtedy odnowiono elewację. W zamku gromadzo­no materiały archiwalne dotyczące wszystkich posiadłości joannitów w Królestwie Pru­skim. W salach ściany pokrywały portrety oraz tarcze herbowe balliwów i komendantów.

Po 1945 roku wyposażenie zamku zostało usunięte i wywiezione w niewiadomym kierun­ku, zaś archiwalia przewieziono do Archiwum Państwowego w Starym Kisielinie. W bu­dynku zamku urządzono najpierw miejscowy Dom Kultury, potem magazyn Prezydium GRN. Pod koniec lat 60. rozważano możliwość utworzenia w zamku muzeum. Plany jed­nak nie zostały zrealizowane, a obecnie, po pożarze w 1975 roku, zamek popada w ruinę. Po roku 1989 zabytkiem ponownie zainteresował się Zakon Joannitów w Brandenburgii, którego przedstawiciele corocznie przyjeżdżają do Słońska.

Zobacz również

Rokitno – bazylika mniejsza pw. Matki Bożej Rokitniańskiej

Kościół w Rokitnie należy do wybitnych przykładów sakralnej architektury doby baroku w Polsce. Najstarsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1378

Żagań, powiat żagański – Kaplica Grobu Bożego (ul. Księżnej Żaganny 16)

Położona obok kościoła Nawiedzenia NMP, jest repliką kaplicy w Görlitz, wzorowanej na grobie Chrystusa w Jerozolimie. Powstała w 1598 z

Zobacz również

Skip to content