Wiejce – Pałac

Pałac otoczony rozległym parkiem krajobrazowym, którego naturalną granicę stanowi rze­ka Warta, położony jest w kierunku południowo-zachodnim od wsi. Dodatkowo zabudo­wę wiejską od rezydencji oddzielał niegdyś zespół folwarczny rozlokowany wokół dziedziń­ca, z którego pozostał obecnie jedynie budynek ryglowej rządcówki, adaptowany w koń­cu XIX wieku ze spichlerza.

Wieś Wiejce (Waice, Witza) założona na początku XVIII wieku w ramach kolonizacji nad­warciańskiej najpierw należała do wielkopolskiego rodu Kwileckich. Po III Rozbiorze Pol­ski znalazła się pod zaborem pruskim i od 1. poł. XIX wieku nowym właścicielem mająt­ku został major von Jena-Kothen. Z nim wiąże się budowę niewielkiego dworu z parkiem oraz folwarku. Od końca XIX wieku majątek należał jeszcze do kilku innych rodów nie­mieckich: Lobecke, Raetzoll, a przed I wojną światową przeszedł na własność rodziny von Benninngsen. W latach 30. XX wieku Oberleutnant Aleksander von Benninngsen rozbu­dował całe założenie. Dwór został powiększony o boczne ryzality, jednocześnie ujednolico­no elewacje, a wnętrzom nadano nowe funkcje. Osiągnięto w ten sposób formę neobaro­kowego pałacu. Wówczas również rozbudowano sięgający rzeki Warty park oraz położone po północno-zachodniej stronie pałacu zabudowania folwarczne.

Po 1945 roku majątek przejęty został przez Skarb Państwa, w pałacu początkowo mieściła się szkoła, a następnie, na początku lat 70. zaadaptowany został na ośrodek kolonijny. Ak­tualnie pałac wraz z nielicznymi zabudowaniami folwarku należą do prywatnego właścicie­la, który w latach 2001-2003 przeprowadził gruntowne prace rewaloryzacyjne, m.in. od­tworzył oryginalną formę dachu, zniszczoną pożarem po 1945 roku oraz wykonał renowa­cję zabytkowej, ryglowej rządcówki.

Dwukondygnacyjna bryła pałacu składa się z prostokątnego korpusu głównego, objętego przez dwa boczne ryzality, wysunięte poza linię fasad. W narożnikach ryzalitu południo­wego usytuowano dwie półkoliste baszty. Boniowane elewacje rozdzielone są gładkim fry­zem międzykondygnacyjnym, a wejście główne akcentuje okazały portal oraz tympanon w zwieńczeniu z herbem von Benninngsen. Dach w części centralnej jest dwuspadowy, natomiast na ryzalitach mansardowy. Na osi środkowej wieńczy go wieżyczka widokowa z kręconymi, metalowymi schodami.

Wnętrza pałacu rozplanowano w układzie dwuipółtraktowym ze środkowym, długim ko­rytarzem. Wśród pozostałości pierwotnego wyposażenia wyróżniają się drewniana klatka schodowa z neobarokową balustradą i witrażami okiennymi w ryzalicie południowym oraz kominek kaflowy w sali balowej na piętrze.

Stojące nieopodal budynki folwarku uległy po 1945 roku całkowitej dewaloryzacji, dlate­go rozebrano je, aby zastąpić innymi, o stosowniejszym wyrazie architektonicznym. Przy budynku rządcówki wzniesiono nowe zabudowania gospodarcze o konstrukcji ryglowej, naśladujące formą budynki historyczne. Ponadto podczas prac rewaloryzacyjnych, odtwo­rzono i utrwalono kompozycję rozległego parku.