Wilkowo (niem. Wilkau) leży na zachód od Świebodzina, przy drodze tranzytowej Poznań – Frankfurt nad Odrą. Od drogi tej oddziela, wyodrębniony obecnie pałac, podwórze gospodarcze zabudowane po bokach obiektami gospodarczymi. Pałac położony jest w południowej części dawnego kompleksu, tuż nad brzegiem jeziora Wilkowskiego. Obecnie jest on siedzibą oddziału terenowego Archiwum Państwowego w Zielonej Górze.
Znikoma ilość materiałów źródłowych nie pozwala dzisiaj na określenie dokładnych dziejów majętności wilkowskiej. Do wieku XVII możemy jedynie przywołać kilka postaci związanych z miejscowością, które najprawdopodobniej były jej właścicielami. Z najistotniejszego dla nas okresu – XVI i pierwszej połowy XVII wieku, czyli czasu budowy pałacu – pochodzą nikłe wzmianki. Wśród potencjalnych fundatorów należy wymienić rody Schickfussów, von Nostitz z Rzeczycy oraz Haugwitzów. Pod koniec wieku XVII pojawia się w źródłach także nazwisko Knobelsdorffa z pobliskich Ojerzyc. Następnie, w bliżej nieznanym czasie, Wilkowo przechodzi w ręce świebodzińskiej rodziny mieszczańskiej Sommerfeldów. Kolejne nazwisko związane z majątkiem wilkowskim to von Horcker. Z rodu tego wywodzi się August, z tytułem książęcym, który chociaż nie przebywał często w Wilkowie, to jednak podjął się przebudowy pałacu.
Pałac w Wilkowie wzniesiony około 1550 roku, został założony na planie prostokąta wydłużonego na osi wschód – zachód, stroną frontową zwrócony na północ, w kierunku podwórza. Tak ukształtowaną bryłę po pożarze w 1840 roku, rozbudowano w kierunku jeziora. Dodano wówczas do istniejącego budynku dwa ryzality zlicowane z bocznymi ścianami i połączone ze sobą parterowym, płytszym przedsionkiem z tarasem. W zróżnicowanej, wieloaneksowej bryle pałacu główne skrzydło, piętrowe, nakryte jest dachem mansardowym. Dwukondygnacyjne ryzality mają dachy trzyspadowe, a nad parterowym przedsionkiem znajduje się taras. Elewacje, tynkowane gładko, pozbawione są wystroju i przeprute tylko prostokątnymi otworami okien. Nie dotyczy to jednak południowej elewacji frontowej, trzyosiowej w części środkowej i jednoosiowej w ryzalitach. W partii między ryzalitami występują dwa tarasy, dolny w poziomie cokołu, do którego prowadzą reprezentacyjne, wachlarzowe schody i górny, nad wybrzuszonym przedsionkiem. Oba tarasy i policzki schodów prowadzących do pałacu, posiadają tralkowe bariery. Wejście do przedsionka i flankujące je szerokie okna zamknięte są półkoliście. W partii fasady, za górnym tarasem, środkowe okno wykrojone jest identycznie, boczne natomiast prostokątnie. Piętrowe ryzality mają w poziomie parteru następne, drobne ryzality, trójboczne, zwieńczone tarasami z tralkową balustradą.
W trzytraktowym układzie wnętrz pałac ma na osi sień sklepioną krzyżowo. Kilka pomieszczeń przekrywają belkowe stropy, niektóre bogato profilowane i polichromowane. Zachowały się też drzwi pochodzące z XIX wieku o formach klasycystycznych oraz nieco młodsze drzwi – z 2. poł. XIX wieku – z charakterystycznymi stylizowanymi okuciami o formach roślinnych.
W latach powojennych pałac w Wilkowie, podobnie jak wiele podobnych mu założeń, przeznaczony został na siedzibę PGR. W roku 1960 adaptowano go na potrzeby Archiwum Państwowego, a w latach osiemdziesiątych przeprowadzono kapitalny remont, w czasie którego przywrócono budowli znany z ikonografii dach mansardowy. Zdjęto też wtórne podsufitki odsłaniając renesansowe stropy belkowe.
Znikoma ilość materiałów źródłowych nie pozwala dzisiaj na określenie dokładnych dziejów majętności wilkowskiej. Do wieku XVII możemy jedynie przywołać kilka postaci związanych z miejscowością, które najprawdopodobniej były jej właścicielami. Z najistotniejszego dla nas okresu – XVI i pierwszej połowy XVII wieku, czyli czasu budowy pałacu – pochodzą nikłe wzmianki. Wśród potencjalnych fundatorów należy wymienić rody Schickfussów, von Nostitz z Rzeczycy oraz Haugwitzów. Pod koniec wieku XVII pojawia się w źródłach także nazwisko Knobelsdorffa z pobliskich Ojerzyc. Następnie, w bliżej nieznanym czasie, Wilkowo przechodzi w ręce świebodzińskiej rodziny mieszczańskiej Sommerfeldów. Kolejne nazwisko związane z majątkiem wilkowskim to von Horcker. Z rodu tego wywodzi się August, z tytułem książęcym, który chociaż nie przebywał często w Wilkowie, to jednak podjął się przebudowy pałacu.
Pałac w Wilkowie wzniesiony około 1550 roku, został założony na planie prostokąta wydłużonego na osi wschód – zachód, stroną frontową zwrócony na północ, w kierunku podwórza. Tak ukształtowaną bryłę po pożarze w 1840 roku, rozbudowano w kierunku jeziora. Dodano wówczas do istniejącego budynku dwa ryzality zlicowane z bocznymi ścianami i połączone ze sobą parterowym, płytszym przedsionkiem z tarasem. W zróżnicowanej, wieloaneksowej bryle pałacu główne skrzydło, piętrowe, nakryte jest dachem mansardowym. Dwukondygnacyjne ryzality mają dachy trzyspadowe, a nad parterowym przedsionkiem znajduje się taras. Elewacje, tynkowane gładko, pozbawione są wystroju i przeprute tylko prostokątnymi otworami okien. Nie dotyczy to jednak południowej elewacji frontowej, trzyosiowej w części środkowej i jednoosiowej w ryzalitach. W partii między ryzalitami występują dwa tarasy, dolny w poziomie cokołu, do którego prowadzą reprezentacyjne, wachlarzowe schody i górny, nad wybrzuszonym przedsionkiem. Oba tarasy i policzki schodów prowadzących do pałacu, posiadają tralkowe bariery. Wejście do przedsionka i flankujące je szerokie okna zamknięte są półkoliście. W partii fasady, za górnym tarasem, środkowe okno wykrojone jest identycznie, boczne natomiast prostokątnie. Piętrowe ryzality mają w poziomie parteru następne, drobne ryzality, trójboczne, zwieńczone tarasami z tralkową balustradą.
W trzytraktowym układzie wnętrz pałac ma na osi sień sklepioną krzyżowo. Kilka pomieszczeń przekrywają belkowe stropy, niektóre bogato profilowane i polichromowane. Zachowały się też drzwi pochodzące z XIX wieku o formach klasycystycznych oraz nieco młodsze drzwi – z 2. poł. XIX wieku – z charakterystycznymi stylizowanymi okuciami o formach roślinnych.
W latach powojennych pałac w Wilkowie, podobnie jak wiele podobnych mu założeń, przeznaczony został na siedzibę PGR. W roku 1960 adaptowano go na potrzeby Archiwum Państwowego, a w latach osiemdziesiątych przeprowadzono kapitalny remont, w czasie którego przywrócono budowli znany z ikonografii dach mansardowy. Zdjęto też wtórne podsufitki odsłaniając renesansowe stropy belkowe.
