Do rejestru zabytków województwa lubuskiego wpisano pole Bitwy pod Kijami, która rozegrała się 25 lipca 1759 r. znajdujące się pomiędzy miejscowością Pałck, gm. Skąpe oraz Głogusz, gm. Sulechów. Wpisem do rejestru objęto także pomnik upamiętniający to wydarzenie wzniesiony w 1909 r. z inicjatywy lokalnych związków weteranów.
Bitwa pod Kijami, która rozegrała się w dniu 25 lipca 1759 r. pomiędzy Pałckiem, a Głoguszem, stanowiła jeden z bardziej krwawych epizodów konfliktu zbrojnego, który w historiografii nazywany jest wojną siedmioletnią (1756-1763). Był to konflikt zbrojny o charakterze hegemonicznym, w którym wzięło udział większość ówczesnych mocarstw europejskich. Rozegrał się w Europie, Ameryce Południowej, Afryce, Indiach i na Filipinach. Europejski teatr działań zbrojnych, z uwagi, że walki toczyły się głównie o Śląsk i Saksonię, nazywany jest III wojną śląską, w której walczyła koalicja złożona z Prus w aliansie z Wielką Brytanią, Hanowerem i pomniejszymi państwami Rzeszy niemieckiej oraz Austrii, która była w sojuszu z imperium rosyjskim, Francją, Hiszpanią, Saksonią i pozostałymi państwami Rzeszy niemieckiej. Casus belli stanowiło wkroczenie wojsk pruskich pod wodzą króla Fryderyka II Wielkiego do Saksonii. Z uwagi na trudne położenie strategiczne Prus, głównym celem wysiłków Fryderyka II było niedopuszczenie do połączenia sił Habsburgów i imperium rosyjskiego. Bitwa rozegrała się pomiędzy armią rosyjską w sile około 47 tyś. ludzi dowodzoną przez gen. Sałtykowa oraz pruską w liczbie ok. 27 tyś. pod dowództwem gen. von Wedela. Zakończyła się niepowodzeniem atakujących sił króla Fryderyka II. Według szacunków historyków, śmierć mogło ponieść aż 17% żołnierzy biorących udział w starciu.
Na uwagę zasługują przede wszystkim wartości naukowe zabytku. Brak znacznych przekształceń terenu pozwala na metodyczne rozpoznanie pobojowiska i poszerzenie naszej wiedzy z zakresu wojskowości okresu nowożytnego. Omawiany zabytek ma także znaczny wpływ na rozwój dziedziny archeologii jaką jest archeologia pól bitewnych, która budzi coraz większe zainteresowanie w Polsce. Dobrze zachowane pole bitwy, jakim jest niewątpliwie omawiany zabytek, pozwala naukowcom spojrzeć całkowicie z nowej perspektywy na zagadnienia nowożytnych stać zbrojnych, gdyż oprócz danych historycznych, dysponujemy także możliwością ich weryfikacji terenowej.
Ryc. Przebieg bitwy na kolorowanym miedziorycie Johanna Martina Bernigerotha (1758-1765 r.)
