Międzynarodowa Konferencja pt. „Inspiracje Henry’ego van de Velde – sztuka bez granic”

Międzynarodowa Konferencja pt. „Inspiracje Henry’ego van de Velde – sztuka bez granic” zorganizowana została 17 października 2023 r. w Trzebiechowie. W jej trakcie referaty wygłosili Pani dr I. Becker, Pan E. Bockhorn von der Bank, Pan prof. D. Markowski, Pani dr B. Bielinis-Kopeć i Pan K. Romankiewicz, przybliżając historię odkrycia zapomnianego dzieła wybitnego belgijskiego artysty – jedynego jego dzieła H. van de Velde w Polsce, którym był wystrój i wyposażenie wnętrz dawnego sanatorium w Trzebiechowie – obecnie Domu Pomocy Społecznej, administrowanym przez powiat zielonogórski, oraz prowadzone od 2004 r. badania i prace remontowo-konserwatorskie w zabytku. Podczas inauguracji konferencji Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków wręczył odznaki „Za opiekę nad zabytkami”, przyznane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Pani E. Tworowskiej-Chwaibóg i Panu K. Romankiewiczowi. Podziękowano również Pani A. Szeląg Dyrektor DPS w Trzebiechowie, będącej również Prezesem Stowarzyszeniu na rzecz odnowy i rewaloryzacji dzieła Henry’ego van de Velde w Polsce, a także Panu St. Drobkowi byłemu wójtowi gminy Trzebiechów oraz obecnej Pani Wójt I. Staszak, za wsparcie działań związanych z popularyzacją zabytku. Na zakończenie licznie zgromadzeni goście mieli okazję zwiedzić wnętrza dawnego sanatorium.
Warto przypomnieć, że 20 lat temu dokonano odkrycia, które można określić odkryciem stulecia. Przyczynił się do tego Pan E. Bockhorn-von der Bank, wnuk ostatniego przed 1945 r. ordynatora sanatorium przeciwgruźliczego w Trzebiechowie, dowodząc jego związku z belgijskim artystą H. van de Velde. Zainicjował on kontakty z naukowcami i badaczami twórczości artysty w Niemczech i Belgii, co skutkowało szeroką popularyzacją zabytku na europejskim forum. W 2003 r. w Trzebiechowie zorganizowano międzynarodową konferencję na której ogłoszono, że wystrój i wyposażenie wnętrz dawnego sanatorium zaprojektował H. van de Velde. W 2004 r. podjęto badania nad kolorystyką wnętrz, które prowadził Pan prof. D. Markowski z Uniwersytetu M. Kopernika w Toruniu, wydobywając na światło dzienne, ukryte pod wieloma warstwami przemalowań, oryginalne motywy ornamentalne zaprojektowane przez Belga. W kolejnych latach prowadzono badania i podjęto prace konserwatorskie i remontowe, przywracając dawną kolorystykę wnętrz. W trakcie badań ustalono, że na zachowany do dnia dzisiejszego wystrój i wyposażenie wnętrz, które możemy powiązać z nazwiskiem wybitnego artysty składa się m.in. stolarka drzwiowa (62 pary drzwi wg 14 wzorów), 7 okien, 3 drewniane ścianki działowe, 4 klatki schodowe, drewniane boazerie; posadzki z terazzo, płytek ceramicznych oraz okładziny ceramiczne ścian, drewniane i gipsowe podciągi, a także wykonane ze stali: konstrukcja ogrodu zimowego, balustrady 3 balkonów, świetlik, cztery dekoracyjne kotwy oraz 3 osłony kwietników, jak również meble: wbudowana w schody sofa, 2 ławki, 2 fotele i kominek. Do najcenniejszych elementów wystroju należy kolorystyka wnętrz i 9 motywów ornamentalnych, które poddano pracom konserwatorsko-restauratorskim. Jest to największy zbiór tego typu dekoracji wśród zachowanych dzieł artysty, z których willa Esche’go w Chemnitz i Uniwersytet Bauchaus w Weimarze wpisane są na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Dawne sanatorium w Trzebiechowie jest jedynym dziełem tego wybitnego twórcy w Polsce i ubiega się o wpisanie na prestiżową Listę Pomników Historii.
Henry van de Velde (1863- 1957) był artystą wszechstronnym, wyrażającym się twórczo w malarstwie, architekturze, wzornictwie mebli i tkanin, projektowaniu opraw książek, ceramiki, porcelany, metaloplastyki, ubiorów damskich oraz w pracach z teorii sztuki. Artysta zrealizował ponad 300 zleceń, począwszy od pojedynczych zamówień, aż po wielki kompleks architektoniczny m.in „Werkbund Theater” w Kolonii z 1914 r. Zaprojektował 48 budowli wraz z ich pełnym wystrojem i wyposażeniem, w duchu idei zjednoczenia różnych dziedzin artystycznej działalności w jednym dziele – „Gesamtkunstwerk”. Artysta był jednym z najbardziej aktywnych twórców w początkach XX w. w Europie, określając się propagatorem „Nowego Stylu”. Był jednym z założycieli Bauhausu – uczelni powstałej w Weimarze w 1919 r. z połączenia Akademii Sztuk Pięknych i Szkoły Rzemiosł Artystycznych, od 1925 r. działającej w Dessau i w latach 1932–1933 – w Berlinie. Szkołę założył architekt Walter Gropius, zaś ostatnim jej dyrektorem był Mies van der Rohe. W zaprojektowanej przez H. van der Velde uczelni artystycznej Bauhaus wykładali światowej sławy artyści jak Paul Klee, Wassily Kandinsky i Lászlo Moholy-Nagy.
Sanatorium fizjoterapeutyczno-dietetyczne w Trzebiechowie, ufundowane przez właścicieli majątku von Reuss, wzniesiono w latach 1902-1905. Projekt zlecono M. Schuendlerowi (1854–1912), architektowi i przedsiębiorcy budowlanemu z Zwickau, który zaprojektował zespół budynków na wzór stosowanych w tym okresie w szpitalnictwie nowoczesnych systemów pawilonowych w stylu neorenesansu północnego. Natomiast H. van de Velde sporządził dla sanatorium projekty kompletnego wyposażenia kilku wnętrz, które w znacznej części zachowały się do dnia dzisiejszego, pieczołowicie poddawane konserwacji w ubiegłych latach. W bezpośrednim otoczeniu założono niewielki park, utrzymany w stylu angielskiego parku krajobrazowego, zaprojektowany w 1902 r. przez ogrodnika P. Lorenza (1850-1935), który będzie niebawem poddany rewaloryzacji. Trzebiechów warto zwiedzać, do czego gorąco zachęcamy, dziękując jednocześnie zarówno Starostwu Powiatowemu w Zielonej Górze, Gminie Trzebiechów, jak i szczególnie gorąco Stowarzyszeniu na rzecz odnowy i rewaloryzacji dzieła Henry’ego van de Velde w Polsce, za zorganizowanie kolejnej konferencji popularyzującej ten cennym zabytek.