Szukaj

Polityka prywatności
projekt i realizacja Carbo Media

Gorzyca – kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa

Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gorzycy gm. Międzyrzecz, pow. międzyrzecki

Położona w pobliżu Międzyrzecza Gorzyca, pierwotnie ukształtowana była zapewne jako owalnica. Obecnie posiada układ wielodrożnicy, na której rozwój przestrzenny znacząco wpłynęło ukształtowanie terenu. Od strony północnowschodniej ograniczona jest nurtem Obry. Kościół wzniesiono przy skrzyżowaniu dróg, na nawsiu, w części południowo-zachodniej. Niegdyś znajdował się tutaj cmentarz. Dzisiaj wznosi się tu kaplica cmentarna i drewniana dzwonnica.

W roku 1239 Gorzyca jest wzmiankowana po raz pierwszy w dokumencie, w którym Beniamin i Bogumił z Gorzycy rozgraniczają grunty pomiędzy wsią a Popowem. Kolejna wzmianka pojawia się dwadzieścia lat później w akcie Bolesława Pobożnego, dotyczącym nadania wsi Świętych Wojciech, w którym to wymieniany jest pleban Jan z Gorzycy. Istnieje zatem w miejscowości kościół parafialny. Właścicielem wsi jest rodzina Zarębów. W kolejnych latach Gorzyca przechodzi przez szereg rąk: Tylika, Nietarta z Międzyrzecza a następnie jego córki Małgorzaty, Bogusława i Jana z Gorzycy. Są to tylko pierwsi ze znanych właścicieli miejscowości, stosunki własnościowe były bowiem bardzo skomplikowane. Gorzyca rozwinęła się przy tzw. trakcie frankfurckim, w miejscu jego rozwidlenia w kierunku Międzychodu i Międzyrzecza. Przeprowadzona w roku 1784 lustracja wskazuje, że znajdował się tutaj most na Obrze. Wówczas to dziedzicem wsi był Zygmunt Kalkreuth.

O pierwszym kościele w miejscowości wiemy niewiele. Badacze podają, że wielce prawdopodobne jest, iż pierwszy kościół mógł zostać wzniesiony z kamienia. Rozebrano go lub spłonął na początku XVIII w. W roku 1736 wzniesiono nową budowlę, zapewne z wykorzystaniem wcześniejszych fundamentów. W 1777 r. doszło do pożaru. Straty nie były przypuszczalnie duże, gdyż bardzo szybko kościół ponownie oddano do użytku. W XIX stuleciu na terenie przykościelnym wzniesiono kaplicę grobową rodu Kalkreuth a także drewnianą dzwonnicę, w której umieszczono pochodzące z 1804 r. dzwony.

Kościół wzniesiono w konstrukcji szkieletowej z wypełnieniem ceglanym, na rzucie prostokąta z trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Przyjęty obrys powtarza zapewne kształt i wymiary budowli wcześniejszej. Prostą bryłę nakryto dachem dwuspadowym, przechodzącym w trójpołaciowy w części prezbiterialnej. W części zachodniej wyprowadzono niewielką wieżę zwieńczoną barokowym hełmem z latarnią. Do wnętrza prowadzą dwa wejścia – jedno w ścianie zachodniej, drugie, wtórne, w północnej ścianie trójbocznie zamkniętego prezbiterium. Elewacje kształtuje nieregularny rozstaw słupów łączonych krótkimi ryglami. Okna o zróżnicowanym wykroju wprowadzono w dwóch poziomach, których układ determinuje dyspozycja wnętrza.

W salowym wnętrzu nie wyodrębniono pierwotnie prezbiterium. Obecnie poprzez wydzielenie wtórne zakrystii w jednym z narożników oraz wprowadzenie bocznych ołtarzy przy słupach stworzono wrażenie zwężenia architektonicznego części wschodniej. Związane to jednak było ze znacznym skróceniem przebiegu empor niegdyś okalających całość wnętrza. Do dzisiaj, w części wschodniej kościoła, widoczne są ślady po belkach konstrukcji empor, opartych na trzecim poziomie rygli. Pierwotny ołtarz ambonowy został zdekomponowany – zdemontowany kosz ambonowy, osadzono przy jednym z południowych słupów empory. Dodatkowo wprowadzono ołtarze boczne, przeniesione tutaj, według tradycji ustnej, z kaplicy cmentarnej. Zachowano oryginalną podłogę z cegły ceramicznej położonej na płask. Całość wnętrza przekryto stropem belkowym nagim.

Po drugiej wojnie światowej kościół dostosowano do potrzeb liturgii rzymskokatolickiej i poświęcono w 1949 r., jako filialny ówczesnej parafii pw. Jana Chrzciciela w Międzyrzeczu. W latach 60. skrócono empory boczne. W roku 1970 wyremontowano elewację i otynkowano pola międzyryglowe. Pod
koniec lat 80. przeprowadzono prace o szerszym zakresie. Objęły one częściową wymianę pokrycia dachu, wymianę orynnowania, wykonanie opaski betonowej. Wówczas też zmieniono geometrię dachu pobliskiej kaplicy rodziny Kalkreuth wprowadzając w miejsce dachu dwuspadowego stropodach. Kolejne prace przy kościele wykonano w latach 1992-1993. Wprowadzono wtedy nową stolarkę okienną i drzwiową usuwając oryginalną, pochodzącą z XVIII stulecia.

Zobacz również

Rokitno – bazylika mniejsza pw. Matki Bożej Rokitniańskiej

Kościół w Rokitnie należy do wybitnych przykładów sakralnej architektury doby baroku w Polsce. Najstarsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1378

Żagań, powiat żagański – Kaplica Grobu Bożego (ul. Księżnej Żaganny 16)

Położona obok kościoła Nawiedzenia NMP, jest repliką kaplicy w Görlitz, wzorowanej na grobie Chrystusa w Jerozolimie. Powstała w 1598 z

Żagań, pow. żagański – szpital św. Doroty (ul. Żelazna)

Wraz z przebudową kościoła Świętego Krzyża, z fundacji księżnej Doroty powstał okazały szpital, zaprojektowany przez Schatzberga. Inwestycją, realizowaną w latach

Table of Contents

Skip to content