Mierzęcin, park pałacowy

Zespół pałacowo-parkowy w Mierzęcinie (niem. Mehrenthin) znajduje się po pn.-wsch. stronie miejscowości, nad Mierzęcką Strugą, w sąsiedztwie kościoła, zespołu folwarcznego oraz dawnego cmentarza ewangelickiego. Pierwotny wjazd na teren założenia znajdował się od strony zabudowań wiejskich, a obecnie wykonano nowy dojazd od strony drogi prowadzącej do miejscowości Podlesiec.
Mierzęcin posiada metrykę średniowieczną. Najstarsza wzmianka dotyczą ca miejscowości pochodzi z 1337 r. Pod k. XV w. tutejsze dobra ziemskie należały do rodziny von Gramme, której przedstawiciele wzmiankowani byli jeszcze w XVII w. Na pocz. kolejnego wieku, majątek przeszedł na własność Joachima Friedricha von Sydow, który odsprzedał go w 1721 r. Friedrichowi Sigismundowi von Waldow. W posiadaniu tej rodziny majątek pozostawał do 1945 r. Rozwój gospodarczy majątku pozwolił na budowę w latach 1861-1863 okazałego pałacu w stylu neogotyckim. Budowla powstała z inicjatywy Friedricha Heinricha von Waldow, według projektu berlińskiego architekta Georga Friedricha Hitziga. Równocześnie prowadzono prace nad zakomponowaniem parku, w ramach którego znalazły swoje miejsce wcześniejsze, geometryczne rozwiązania barokowe. Po II wojnie światowej majątek upaństwowiono. W pałacu mieścił się początkowo dom dziecka prowadzony przez siostry benedyktynki – Samarytanki od Krzyża Chrystusa, a następnie biura i mieszkania pracownicze PGR. Obecnie zespół pałacowo-parkowy wraz z folwarkiem jest własnością prywatną.
Założenie pałacowo-parkowe w Mierzęcinie zajmuje obszar o powierzchni ok. 24 ha. Pierwotnie niewielkie założenie parku o układzie osiowym, założono pod k. XVIII w. Z tego okresu czytelny jest układ przestrzenny złożony z promieniście rozchodzących się dróg zwanych obecnie „Laskiem dwunastu dróg”1. Wraz z budową romantycznej rezydencji w stylu neogotyku angielskiego, przekształcono i powiększono założenie w rozległy, prawie 17-hektarowy park krajobrazowy o cechach arkadyjskich. W rozplanowaniu i kompozycji parku wykorzystano urozmaiconą rzeźbę terenu oraz zróżnicowany charakter otoczenia w postaci łąk, lasów, rzeki i stawu. Układ parku oparto na wieloosiowym rozplanowaniu dróg. Park zajmuje podłużne wyniesienie terenu z centralnie usytuowanym pałacem. Wjazd do parku prowadzi od strony dziedzińca folwarcznego poprzez paradny podjazd do rezydencji. Na osi pałacu główną kompozycję tworzy parter w formie trawiastej polany z okrągłym gazonem i fontanną pośrodku. Na przedłużeniu osi widokowej od parteru w kierunku wsch. rozciąga się główna aleja parkowa. Teren po zach. stronie pałacu posiada odmienny tarasowy charakter ukształtowania, obniżając się w kierunku Mierzęckiej Strugi. Ścieżki spacerowe w kształcie półkola obiegają zbocze tarasowego wyniesienia. Główny element kompozycji tej części parku tworzy staw połączony szeroką groblą z rzeczką, przy którym założono ogród japoński z czerwoną altaną w formie pagody, mostkiem nad groblą oraz bramą Tori. Na wysepce pośrodku stawu ustawiono latarnię japońską. Uzupełnienie założenia stanowił ogród z altaną w pn. części parku, obecnie polaną im. Henryka Greckiego. Po zach. stronie dawnego ogrodu z altaną, na skraju pól, znajduje się wyniesienie z punktem widokowym, porośnięte lipami. We wsch. części parku zlokalizowano w okresie dwudziestolecia międzywojennego cmentarz rodowy. W związku z poszerzeniem założenia parkowego, drzewostan parku wzbogacono o nowe nasadzenia, wśród których występują jedlice, modrzewie, sosny, świerki, żywotniki i platany. Drzewostan tworzy luźne kompozycje wewnątrz założenia parku, wzdłuż części dróg spacerowych zakomponowanych w układzie alejowym. Starodrzew parku znajduje się głównie w otoczeniu pałacu oraz na skarpach zbocza tarasowego. Wiek drzew mieści się w granicach od 30 do 250 lat. W parku rozpoznano 27 gatunków drzew, z czego przeważająca część to drzewa liściaste – 20 gatunków + 3 odmiany oraz 7 gatunków drzew iglastych. Najliczniejszą grupę drzew stanowią: olsza czarna (Alnus glutinosa), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), dąb szypułkowy (Quercus robur), klon pospolity (Acer platanoides), klon jawor (Acer pseudoplatanus), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos) i drobnolistna (Tilia cordata), grab pospolity (Carpinus betulus) oraz buk pospolity (Fagus sylvatica). W mniejszym zakresie występują: wiąz górski (Ulmus glabra), wiąz polny (Ulmus minor), wiąz polny odm. korkowa (Ulmus minor ‘Suberosa Rehder’), wiąz szypułkowy (Ulmus laevis), wierzba biała (Salix alba), topola czarna (Populus nigra), platan klonolistny (Platanum x hispanica ‘Acerifolia’), kasztanowiec biały (Aesculus hippocastanum). Drzewostan iglasty reprezentują: świerk pospolity (Picea abies), cis pospolity (Taxus baccata), żywotnik zachodni (Thuja occidentalis), modrzew europejski (Larix decidua), daglezja zielona (Pseudotsuga menziesii), sosna wejmutka (Pinus strobus).
W ramach rewaloryzacji zespołu w latach 90. XX w. odrestaurowano pałac, odtworzono układ przestrzenno-kompozycyjny parku, uczytelniono osie widokowe, przebieg dróg i alei, zinwentaryzowano drzewostan i przeprowadzono prace porządkowo-pielęgnacyjne na terenie parku. Ponadto wykonano system nawadniania trawników, oczyszczono i zmeliorowano staw. Urozmaicono też szatę roślinną w parku nowymi gatunkami krzewów ozdobnych oraz roślin kwitnących i bylin. Uporządkowano teren cmentarza łącznie z odnowieniem kwatery rodzinnej przedwojennych właścicieli. Upiększono kompozycję parku, tworząc kameralne oraz sentymentalne wnętrza z kamiennymi lub drewnianymi ławkami, a także uatrakcyjniono założenie poprzez wprowadzenie nowych budowli, jak drewniana altana grillowa.