Mirocin Średni, park dworski

Pozostałości założenia dworskiego o pow. 6,5 ha w Mirocinie Średnim (niem. Mittel Herzogswaldau) znajdują się ok. 700 m na pd. od skrzyżowania dróg z Kożuchowa do Zielonej Góry i Nowogrodu Bobrzańskiego. Ruiny dworu usytuowane są na wyspie w głębi parku. Dwór zwrócony był fasadą na pd., gdzie rozpościerało się obszerne podwórze gospodarcze, od którego był odgrodzony rzędem dziewięciu lip. Aktualnie na terenie dawnego folwarku zaszły duże zmiany i położona najbliżej dworu dawna obora, później stajnia, została przebudowana na zakład wytwórczy. Od strony pd. dziedziniec zamykała nieistniejąca już stodoła, od strony wsch. oficyna dla służby dworskiej, obora, kuźnia. Od pd. znajdowała się brama wjazdowa, prowadząca na teren podwórza gospodarczego. Dwór powstał w 2 poł. XVI w. Budowla była wielokrotnie przebudowywana w XVIII i XX w. W XVII stuleciu została powiększona o część zach. Pierwsza wzmianka o Mirocinie Średnim pochodzi z 1321 r., gdzie wymieniony jest z nazwiska Waltherius von Herzoginwalde. W 1499 r. król czeski Wacław nadał część wsi w lenno Hansowi von Ledlaw z Urazu. W 1512 r. Mirocin Górny i Średni zakupił od Hansa von Ledlaw Albrecht von Schlichting, który w Mirocinie Średnim wzniósł murowaną siedzibę. Po śmierci Albrechta jego bratanek Asmann, w r. 15351 sprzedał swoją część Mirocina Średniego Ernestowi von Dyherrn ze Studzieńca. Od tego czasu dobra mirocińskie pozostawały w posiadaniu rodu von Dyherrn do 1906 r., gdy zmarł bezpotomnie ostatni
z rodu – baron Paul von Dyherrn. W 1907 r. Mirocin Średni nabył Horst von Falkenhayn, a w 1926 r. jako właściciela wymieniono Paula Schultz. Do 1945 r. właścicielem majątku była córka Paula, Greta Klammt. Po 1945 r. we dworze znajdowały się mieszkania i biura PGR. W tym czasie przebudowano układ wnętrza parteru części zach. Później opuszczony i stopniowo dewastowany budynek popadł w ruinę.
Ważnym elementem założenia parkowo-dworskiego w Mirocinie Średnim była i nadal jest woda. Dwór znajdował się na niewielkiej, sztucznie usypanej wysepce, o kształcie prostokąta z zaokrąglonymi narożnikami. Na wyspę prowadził ceglany most, znajdujący się po pd. stronie, naprzeciw głównego wejścia do dworu (obecnie zawalony). Kształt stawu był zbliżony do kwadratu, ze sztucznie nadsypanymi brzegami w części wsch. i pn. W kierunku wsch. i zach. od stawu rozpościerał się park krajobrazowy, założony w XVIII w. na bardzo podmokłym obszarze. Na pn. staw był ramowany szpalerem drzew. Zach. granicę parku stanowiła przechodząca przez wieś lokalna droga, a pn. granicę – droga polna. Wsch. część parku, znajdująca się na bardzo podmokłym terenie, miała kształt prostokąta o dłuższym boku na osi wsch.-zach. Pn. i pd. skrajem parku przepływały dwa strumienie, które równocześnie zasilały staw. Park w Mirocinie Średnim stanowi obecnie urozmaicony układ różnorodnych elementów, które niepielęgnowane – uległy daleko posuniętej sukcesji naturalnej.
W terenie widoczne są jeszcze pozostałości układu przestrzennego, na który składały się stawy i fosa wokół dworu, groble, masywy drzewostanu, aleje, polany widokowe i układ komunikacyjny. Elementy te są jednak mało czytelne ze względu na bardzo gęste samosiewy, szczególnie klonów pospolitych (Acer platanoides). Staw parkowy znajdujący się po pn. części uległ wypłyceniu i zabagnieniu, co spowodowało pojawienie się roślinności szuwarowej. Po wsch. stronie grobli, wytworzyło się naturalne zbiorowisko łęgu z samosiewów olszy czarnej (Alnus glutinosa). W parku zachowały się dobrze dwa fragmenty starych alei dębów szypułkowych (Quercus robur) – jeden wzdłuż grobli w centralnej części, a drugi w części pn.-zach. wzdłuż drogi stanowiącej granicę parku. Najgrubszy w tej alei dąb szypułkowy, rosnący w pobliżu drogi asfaltowej ma obwód 405 cm. Część pn.-zach. ma odmienny charakter. Drzewostan parkowy budują tutaj dorodne dęby szypułkowe, wierzby (Salix sp.), osiki (Populus tremula), klony zwyczajne i lipy drobnolistne (Tilia cordata). Ciekawostką są dwa nasadzenia bukietowe, po 5 i 7 lip drobnolistnych, zlokalizowane wzdłuż strumienia. Runo, podobnie jak drzewostan ma tutaj charakter łęgowy. Występują tutaj: podagrycznik zwyczajny, kuklik zwisły, przytulia, pokrzywa zwyczajna oraz kostrzewa olbrzymia. Bujny podszyt w tej części parku budują: bez czarny (Sambucus nigra), czeremcha zwyczajna (Padus avium), leszczyna pospolita (Corylus avellana) oraz szakłak pospolity (Rhamnus catharticus). Po pniach dębów nad strumieniem pnie się bluszcz pospolity (Hedera helix). Najcenniejsze egzemplarze drzewiaste znajdują się w najbardziej reprezentacyjnym miejscu – w bezpośrednim otoczeniu ruin dworu. Od pd. z daleka widać ciemną kopułę korony buka odmiany purpurowej (Fagus sylvatica ‘Purpurea’) o obwodzie 213 cm, która kontrastuje z otaczającą zielenią pozostałości szpaleru lip i dwóch klonów srebrzystych (Acer saccharinum), które niestety zostały powalone przez wiatr. Przy dworze rośnie stary okaz jaśminowca wonnego (Philadelphus coronarius).
Obecnie układ ścieżek i alei spacerowych jest prawie nieczytelny, zakłócony przez liczne samosiewy – przede wszystkim klonu pospolitego, czarnego bzu i leszczyny oraz dzikie wyręby drzew. Staw i strumienie są zarośnięte roślinnością szuwarową.