Dwór
Dwór z folwarkiem w Przyczynie Górnej znajduje się po południowej stronie drogi prowadzącej ze Wschowy przez Tylewice do Sławy. Zespół usytuowany jest tuż przy granicy wsi z miastem Wschową. Około 70 m w kierunku północno-zachodnim od dworu znajduje się gotycki kościół pw. św. Jerzego. Założenie ma plan czworoboku z podwórzem, przy którym od strony zachodniej usytuowany jest dwór, a pozostałe boki zamyka zabudowa oraz dom mieszkalny. Dwa inne budynki mieszkalne w części północnej folwarku zostały rozebrane. Obecnie w dworze znajduje się hotel.
We wsi istnieją dwa majątki: założenie pałacowo-parkowe na drodze do Tylewic oraz dworsko-folwarczne, położone bliżej miasta. Przyczyna Górna przylega do Wschowy od jej zachodniej strony. Nazwę wsi ‘Przyczyna’ tłumaczy się jako „przydatek, dodatek, przydziałek”, sugerując tym samym związek wsi z miastem. Przyczyna Górna w źródłach pisanych pojawiła się najwcześniej ze wszystkich osad znajdujących się na tym terenie. Z dokumentu lokacyjnego klasztoru w Przemęcie z 1210 roku wynika, że Przyczyna („Prestina”) istniała wówczas w obrębie kasztelani przemęckiej. Przypuszcza się, że lokacja Przyczyny poprzedziła lokację Wschowy, o której informuje dokument Przemysła II z roku 1273. Książę nadał wówczas nieznanemu bliżej Walterowi przyległą do Wschowy „civitate adiacente” wieś Przyczynę („Przyczyn”) zajmującą 50 łanów ziemi osadzonej na prawie magdeburskim. Ze względu na lokalizację koło handlowego szlaku „drogi poznańskiej” oraz bliskość miasta, wieś miała możliwość rozwoju. W 1345 roku po okresowej przynależności do Śląska, Kazimierz Wielki przywrócił Wschowę Królestwu Polskiemu. Najwcześniejszy opis majątku we wsi dotyczy dziedzicznych dóbr sołeckich w Przyczynie z 1499 roku. Był to majątek sołtysa Andrzeja składająca się z: „…Turrim, Domum Argillatam, dias Lamus, Stabulum Equorum, mediem Ovilis, Agrorum, Allodii Scultetiae, et Agrorum de Stoch, medium Konsum, […] Octo Virgas Agri in quo situm est Molendium Ventile, quod Molendium dubet esse omnium Fratrum,…”. Najprawdopodobniej nowa siedziba powstała po pożarze w 1477 roku, który doszczętnie zniszczył Przyczynę Górną. Nie ma jednak przekazów źródłowych, gdzie dokładnie mieścił się wskazany folwark. Badania archeologiczne prowadzone na terenie wsi ujawniły jedynie przypadkowe znaleziska z okresu wczesno- i późnośredniowiecznego, a na ich podstawie nie można określić dokładnego położenia majątku. W 1856 i 1865 roku właścicielem dóbr ziemskich w Przyczynie Górnej był niejaki Joseph Niche. Brak jednak danych potwierdzających, że był on fundatorem dworu w Przyczynie.
Dwór w Przyczynie Górnej jest przykładem tradycyjnej, neoklasycystycznej architektury dworskiej XIX wieku na terenach związanych z Wielkopolską. Siedziba zbudowana została na planie prostokąta z pozornym ryzalitem od strony wschodniej. Budynek jest murowany z kamienia i cegły. Dwukondygnacyjny nakryty dachem czterospadowym, kryty dachówką karpiówką, z lukarnami i świetlikami. Na osi głównej fasady znajduje się pozorny ryzalit, nawiązujący do tradycyjnego portyku, artykułowany płaskimi pilastrami porządku jońskiego, podtrzymującymi belkowanie i trójkątny fronton z owalnym otworem okiennym. Oś ryzalitu zaakcentowana została portalem, poprzedzonym okazałymi schodami i tarasem. Siedmioosiowa, prosta fasada dworu ma w obu kondygnacjach prostokątne okna z płycinami pod parapetem. Elewacja tylna jest ośmioosiowa, artykułowana jedynie przez regularny rytm otworów okiennych oraz górny taras z kamienną balustradą. Opaski okienne i płyciny nie zachowały się do czasów współczesnych.
Po 1945 roku dwór przeszedł na własność Państwowego Ośrodka Hodowli Zarodowej Osowa Sień. Obecnie właścicielem zespołu jest spółka pracownicza Hodowla Zwierząt Zarodowych Osowa Sień. W latach 80. XX wieku obiekt znacznie przebudowano, zmieniając układ wnętrz, szczególnie pierwszego piętra. Założono także instalację wodno-kanalizacyjną, elektryczną i centralnego ogrzewania. W 2000 roku wyremontowano dach i położono nową dachówkę karpiówkę w kolorze czerwonym. Po 2000 roku wyremontowano elewacje zewnętrzne, nadając nową kolorystykę.
Pałac
Założenie pałacowo-parkowo-folwarczne w Przyczynie Górnej znajduje się w zachodniej części wsi, przy drodze prowadzącej ze Wschowy przez Tylewice do Sławy. Do pałacu prowadzi krótka i szeroka aleja obsadzona drzewami. Relikty parku znajdują się po obu stronach alei, tuż przy głównej drodze. Przednią część czworobocznego dziedzińca otacza zabudowa folwarczna (czworak, spichlerz, kuźnia, obory). Z położonym w głębi pałacem sąsiaduje park krajobrazowy. Obecnie pałac stanowi własność Spółki Hodowli Zwierząt Zarodowych Osowa Sień, spełniając funkcje mieszkalne.
Spis dóbr prowincji poznańskiej z 1859 oraz 1865 roku ujawnia, że właścicielem majątku był Joseph Niche. Nie określa jednak, czy należały do niego oba majątki w Przyczynie. W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego z 1888 roku został wymieniony majątek („dominium”) o areale 366,19 ha, z czterema domami, gorzelnią parową, stajnią i stodołą bez podania właściciela. Pod koniec XIX wieku dobra posiadał prawdopodobnie lejtnant Bernard Mendel, o czym świadczą inicjały „MB” umieszczone na szczycie elewacji południowej. Powstały pod koniec XIX wieku obiekt, stylowo nawiązuje do renesansu i klasycyzmu. Cechy te widoczne są głównie w detalu architektonicznym i ornamentyce. Charakterystyczne dla doby eklektyzmu, takie elementy jak strzelista wieża czy drobne lukarny w spadzistym dachu, upodabniają pałac w Przyczynie Górnej do nieco wcześniejszych rezydencji w Wielkopolsce – w Górze koło Jarocina 1877-1878, czy w Kobylnikach koło Szamotuł. Wraz z budową nowego pałacu modernizacji został poddany stary folwark w celu zharmonizowania całego założenia dworskiego. Świadczyć może o tym fakt, że od strony wjazdu został wtórnie wprowadzony park, zamykający optycznie widok na włości. Wspomniany park widnieje na mapie wsi z około 1900 roku, nie ma go na wcześniejszych planach z 1. i 2. poł. XX wieku. Pałac założony jest na rzucie zbliżonym do litery „L” z trzema ryzalitami. Malowniczą bryłę obiektu tworzy szereg odrębnych, asymetrycznie ustawionych do siebie członów. Dominującym elementem jest okrągła wieża w południowo-wschodnim narożniku. Budynek podstawowy jest jednokondygnacyjny z mieszkalnym poddaszem. Ryzality wschodni i północny są piętrowe, a frontowy trzykondygnacyjny.
Wszystkie człony mają dachy dwuspadowe z wyjątkiem wieży, nakrytej ostrosłupowym hełmem z iglicą. Układ wnętrz dwutraktowy z sienią przelotową. Pośrodku sześcioosiowej fasady znajduje się reprezentacyjne wejście poprzedzone tarasem z kamienną balustradą zdobioną motywem ślimacznic. Na taras prowadzą boczne schody z kutą balustradą, dekorowaną floralnie. Portal główny zdobią pilastry dźwigające belkowanie z puttami, na których wsparty jest trójkątny naczółek z motywem muszli w polu.
Najokazalszy jest trójkątny szczyt ryzalitu elewacji frontowej, ujęty spływami wklęsło-wypukłymi. Umieszczony w nim otwór okienny zamknięty jest arkadowo i flankowany przez dwa pilastry i zwieńczony dekoracyjnymi główkami podtrzymującymi belkowanie, na którym umieszczona jest koncha z motywem muszli. Nad drugim belkowaniem umieszczony jest kartusz z resztkami inicjałów „MB”, nad którymi jest koncha zwieńczona iglicą. W głównym ryzalicie na wysokości drugiej kondygnacji umieszczony jest taras z analogiczną do tarasu dolnego kamienną balustradą. Dwa pozostałe trójkątne szczyty posiadają podobną ornamentykę, a w miejsce kartusza wprowadzone jest tondo łączące ornament okuciowy. Otwory okienne elewacji frontowej oraz wschodniej posiadają profilowane opaski oraz dekoracyjne konchy z motywami muszli w nadprożach. Zachowała się także oryginalna drewniana stolarka okienna z podziałem krzyżowym i bogato dekorowaną listwą przymykową oraz drzwiową z ościeżami i kutą żelazną kratą. Dekoracja drzwi jest analogiczna do motywów dekoracyjnych szczytów i operuje ornamentem okuciowym o niderlandzkiej proweniencji.
Pałac nie ucierpiał w trakcie II wojny światowej. Po 1945 roku pałac przejął Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej Osowa Sień. Rezydencję adaptowano na pomieszczenia mieszkalne oraz biurowe. Remonty ograniczyły się do położenia na elewacjach zewnętrznych nowego tynku cementowo-wapiennego. Budynek zmodernizowano przez założenie instalacji wodno-kanalizacyjnej, elektrycznej i centralnego ogrzewania.
