Szukaj

Polityka prywatności
projekt i realizacja Carbo Media

Stanowice, park pałacowy

Założenie parkowe w Stanowicach (niem. Stennewitz) o powierzchni ok. 8,5 ha, znajduje się w pn.-zach. części miejscowości, wzdłuż drogi prowadzącej do Stanowiczek. Wjazd na teren założenia usytuowany jest od strony pd. i wiedzie na teren obszernego dziedzińca gospodarczego, do którego frontem usytuowano pałac.
Stanowice to miejscowość o genezie średniowiecznej, o której najstarsza wzmianka pochodzi z 1300 r. W okresie średniowiecza i nowożytności tutejszy majątek stanowił siedzibę znamienitych rodów rycerskich i szlacheckich. Przedstawiciele rodu von der Marwitz wznieśli tutaj dwór datowany na przełom XVII i XVIII w. Budynek ten został przebudowany w 2 poł. XVIII w. z inicjatywy radcy wojennego Wilhelma Gottfrieda Bayera. W 1812 r. właścicielem majątku został radca domeny Karl Friedrich von Empich, który następnie przekazał go zapisem testamentalnym Martinowi Gottliebowi Treichelowi. Rezydencja została przebudowana i rozbudowana w latach 70. XIX w. przez Carla Treichela. Zarazem przekomponowano wcześniej założony park, nadając mu charakter krajobrazowy. Kolejnym właścicielem dóbr został Georg von Treichel, który w 1912 r. został podniesiony do stanu szlacheckiego. Przedstawiciele tego rodu pozostawali właścicielami majątku do 1945 r. Po II wojnie światowej majątek został znacjonalizowany i znajdował się w zarządzie PGR. Obecnie założenie pałacowo-parkowe wraz z zabudowaniami folwarcznymi stanowi własność Zakładu Utylizacji Odpadów w Gorzowie Wlkp.
Park pałacowy w Stanowicach został ukształtowany na kanwie ogrodu klasycystycznego, założonego w 2 poł. XVIII w. w bezpośrednim sąsiedztwie najstarszej części pałacu. Charakteryzował się czytelną kompozycją oraz geometrycznym układem dróg i rabat. Przy komponowaniu założenia wykorzystano istniejący drzewostan oraz naturalne warunki ukształtowania terenu, nadając mu swobodny, naturalistyczny charakter.
Założenie parkowe zajmuje obszar o kształcie wydłużonego prostokąta. W sąsiedztwie pałacu oraz dziedzińca gospodarczego, po stronie pn., znajdował się ogród warzywny i sad. Układ przestrzenno-kompozycyjny założenia zaprojektowano w oparciu o trzy biegnące równolegle względem siebie osie, które wyznaczają przebieg głównych dróg w ramach założenia parkowego. Dwie z nich biegną wzdłuż granic parku, środkowa aleja prowadzi do nieistniejącego już mauzoleum. Układ ścieżek przy pałacu jest silnie zagęszczony i rozbudowany, co może wskazywać na to, że w bezpośrednim otoczeniu rezydencji zakładano ozdobne rabaty. Wnętrze parku, niemalże na jego całej długości, wypełniała polana, którą następnie zadrzewiono. Po wprowadzeniu nasadzeń alejowych oraz nieregularnych grup drzew w układzie poprzecznym w stosunku do głównych, podłużnych dróg w parku, przysłonięto pierwotne osie widokowe wewnątrz założenia. Na pocz. XIX w. dokonano zmian w kompozycji parku. W tym czasie wybudowano mauzoleum rodowe na wzniesieniu przy alei wzdłuż pól oraz założono trzy stawy: dwa w pobliżu pałacu i jeden na pn.-zach. obrzeżu parku, obecnie zamulony. Staw po pd. stronie pałacu przedzielony jest wąskim przesmykiem, tworząc dwa stawy, których brzegi spinał drewniany mostek. W okresie rozbudowy pałacu w latach 70. XIX w. częściowo przekształcono kompozycję parku poprzez założenie alei lipowej wzdłuż jednej z dróg w pobliżu stawu wewnątrz parku. Po drugiej stronie alei został założony formowany żywopłot, złożony z buka pospolitego, wskutek czego, zasłonięto widok na mauzoleum od strony pałacu. W kompozycji założenia wskazać należy również wzniesienie z punktem widokowym na staw parkowy.
W parku wyodrębniono 38 gatunków drzew i krzewów, w tym 5 gatunków drzew iglastych, a także 107 drzew o cechach pomnikowych. Główny i najstarszy drzewostan parku stanowią gatunki rodzime, pośród których wymienić należy w szczególności: buk pospolity (Fagus sylvatica), dąb szypułkowy (Quercus robur), lipa drobnolistna (Tilia cordata), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), klon pospolity (Acer platanoides) oraz klon jawor (Acer pseudoplatanus). W okresie od XIX w. do 1945 r., na teren parku wprowadzono dodatkowe nasadzenia drzew o luźnej kompozycji, w tym nasadzenia kasztanowca białego (Aesculus hippocastanum) w pobliżu trzeciego stawu oraz gatunki drzew iglastych, takich jak żywotnik zachodni (Thuha occidentalis), jodła kalifornijska (Abies cnclor), świerk pospolity (Picea abies) oraz daglezja zielona (Pseudotsuga menziessi).
W okresie powojennym dokonano istotnych zmian i przekształceń w kompozycji parku, m.in. zniszczono mauzoleum, cmentarz rodowy, pierwotny układ dróg oraz ozdobne nasadzenia rabatowe w otoczeniu pałacu. Wskutek niekorzystnej zmiany stosunków wodnych na terenie parku oraz braku zabiegów melioracyjnych, część stawów uległa zamuleniu. Na teren parku wprowadzono współczesną zabudowę, w tym wielorodzinne budynki mieszkalne dla pracowników PGR oraz komórki i składziki, które w sposób istotny zmieniły pierwotną funkcję oraz kompozycję założenia.
W obrębie parku prowadzone są aktualnie prace rewaloryzacyjne. Należy również uregulować stosunki wodne, uczytelnić historyczne ciągi komunikacyjne oraz uzupełnić nasadzenia drzew i krzewów.

re wyznaczają przebieg gł

Zobacz również

Rokitno – bazylika mniejsza pw. Matki Bożej Rokitniańskiej

Kościół w Rokitnie należy do wybitnych przykładów sakralnej architektury doby baroku w Polsce. Najstarsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1378

Żagań, powiat żagański – Kaplica Grobu Bożego (ul. Księżnej Żaganny 16)

Położona obok kościoła Nawiedzenia NMP, jest repliką kaplicy w Görlitz, wzorowanej na grobie Chrystusa w Jerozolimie. Powstała w 1598 z

Żagań, pow. żagański – szpital św. Doroty (ul. Żelazna)

Wraz z przebudową kościoła Świętego Krzyża, z fundacji księżnej Doroty powstał okazały szpital, zaprojektowany przez Schatzberga. Inwestycją, realizowaną w latach

Table of Contents

Skip to content