Szukaj

Polityka prywatności
projekt i realizacja Carbo Media

Zielona Góra – Ewangelicki Kościół Jezusowy

Z  uwagi na  zły stan techniczny dawnej kaplicy staroluterańskiej, wzniesionej w  1866  roku, oraz  znaczny wzrost liczby wiernych, podjęto działania zmierzające do  budowy nowej świątyni. W  1909  roku wykupiono parcelę należącą do  mistrza murarskiego C. Mühle. Dnia  22  sierpnia 1909  roku położono kamień węgielny pod  budowę kościoła. W  uroczystościach brali udział przedstawiciele władz miejskich, duchowni i  mieszkańcy miasta. Zachowały  się dwa  projekty tego  kościoła, z  których jeden podpisany przez  E.  Schulze znajduje  się w  zbiorach W. Brylli, a  drugi opublikował Emil Friede w  artykule poświęconym zaprojektowanej przez  niego  świątyni. Po  dwóch latach budowy, dnia 11  czerwca 1911  roku, nastąpiło uroczyste poświęcenie kościoła. Został on  bogato wyposażony. Wśród darczyńców wymieniano żonę tajnego radcy Södeströma oraz  żonę fabrykanta Branda. W  1936  roku wykonano dwa dzwony, z  których jeden został ofiarowany przez  parafię w  Czerwieńsku, a  wykonanie drugiego zlecono ludwisarzowi A  Geittnerowi z  Wrocławia. W  1943  roku jeden z  dzwonów zarekwirowało wojsko. Po  II  wojnie światowej świątynię przejęli katolicy, użytkując ją  jako  kaplicę ślubów pw.  św.  Józefa. W  1950  roku przywrócono w  niej  obrządek ewangelicki.
Kościół wzniesiono w  konstrukcji murowanej z  cegły na  rzucie zbliżonym do  krzyża greckiego z  wyodrębnionym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium od  południowego zachodu i  kruchtą od  północnego wschodu. Od  strony południowej przylegają czworoboczne w  planie aneksy (zakrystia i  wieża z  klatką schodową na  rzucie wieloboku). Nawę główną nakryto wysokim dachem dwuspadowym. Pozostałe człony budowli wyróżniono dachami o  różnych formach. Nad  nawą południową znajduje  się wysoki dach dwuspadowy w  układzie prostopadłym do  kalenicy dachu głównego. Nawę północną kryje dach pulpitowy, niższy dach wielospadowy założono nad  prezbiterium, a  nad  kruchtą –  dach dwuspadowy. Nad  kościołem góruje pięciokondygnacyjna wieża o  wysokości 33,5  m. Wychodząc z  czworobocznej podstawy przechodzi ona  górą w  oktogon. Zdobią ją  wysmukłe okna zamknięte półkoliście i  ujęte w  profilowane opaski. Na  najwyższej kondygnacji zamontowano tarcze zegarowe. Wieżę zwieńczono cebulastym hełmem z  kulą i  krzyżem. Analogicznie nakryto przylegającą do  niej od  wschodu niewielką bryłę klatki schodowej. Obydwa hełmy pokryte  są  blachą miedzianą.
Fasadę kościoła, skierowaną na  północny wschód, akcentuje szczyt z  naczółkiem zamkniętym łukiem odcinkowym, ujęty spływami wolutowymi. Ściana szczytowa artykułowana jest  pilastrami dźwigającymi belkowanie z  rozpiętą nad  nimi  półkolistą arkadą, w  którą wpisano wydłużone owalnie okno. Architektoniczną formę szczytu powtórzono w  ścianie frontowej kruchty, nadając mu  w  zwieńczeniu falisty kształt. W  szczyt ten  wkomponowano niszę zamkniętą półkoliście z  wejściem głównym (zachowała  się oryginalna stolarka drzwi dwuskrzydłowych, drewnianych, pełnych, w  konstrukcji ramowo-płycinowej). Nad drzwiami znajduje  się płycina wypełniona dekoracją mozaikową z  przedstawieniem Chrystusa, a  nad  nią  półkoliste okno podzielone szprosami w  układzie promienistym. Na  jego  osi umieszczono owalne okienko. W  podobny sposób zaakcentowano elewację południową nawy bocznej. Szczyt zwieńczony jest  naczółkiem zamkniętym odcinkowo i  ujęty uskokowymi, rozszerzającymi  się ku  dołowi spływami. W  górnej partii wykonano okienko w  kształcie owalu wpisanego w  prostokąt, dołem zaś –  cztery wysmukłe prostokątne okna zamknięte lukami odcinkowymi. Dwa  środkowe okna ujęte  są wspólnym obramieniem z  owalnym okienkiem nad  nimi. Ściany trójbocznej absydy przepruwają wysokie, zamknięte półkoliście okna z  witrażami. W  pozostałych elewacjach umieszczono okna o  zróżnicowanych kształtach: prostokątów, kwadratów i  prostokątów zamkniętych lukami odcinkowymi.
We  wnętrzu kościoła wyodrębniono nawę główną przekrytą pozornym sklepieniem kolebkowym, z  wyeksponowanymi elementami konstrukcyjnymi więźby dachowej o  bogato zdobionej dekoracji snycerskiej. Komunikuje  się ona  z  nawami bocznymi, krótszymi i  węższymi od  nawy głównej, nakrytymi stropami. Nawa południowa otwiera  się do  wnętrza świątyni dwiema wysmukłymi arkadami o  koszowym wykroju, wspartymi na  czworobocznym filarze o  ściętych narożnikach. Nawa północna dostępna jest  poprzez dwie mniejsze półkoliste arkady. Wsparto je  na  lekko wybrzuszonej, masywnej w  proporcjach kolumnie, ustawionej na  bazie i  zwieńczonej kapitelem. We  wnętrzu zachowała  się ceramiczna posadzka. Na  szczególną uwagę zasługuje oryginalne, w  większości secesyjne wyposażenie i  wystrój kościoła:

  • ołtarz z  1910  roku wykonany w  Szkole Snycerskiej w  Cieplicach, ufundowany przez  E. Muschnera z  Kumiałtowic k.  Gubina. Z  pierwotnego ołtarza usunięto nastawę ołtarzową. Drewniana mensa posiada skromną, pozbawioną dekoracji formę. Na  ścianie czołowej znajduje się obraz z  przedstawieniem „Ostatniej Wieczerzy”, przeniesiony z  nastawy ołtarza. Prawdopodobnie pierwotnie ołtarz był  mazerowany, przemalowany został w  1977  roku;
  • ambona z  1910  roku wykonana w  Szkole Snycerskiej w  Cieplicach, ufundowana przez  żonę tajnego radcy Gruschwitza, podobnie jak  ołtarz wtórnie przemalowana, pierwotnie zdobiona mazerunkiem. Wykonana z  drewna, w  formie kielicha składającego się z  czaszy i  podstawy. Wieloboczna czasza (korpus ambony) dekorowana jest płycinami w  kształcie prostokątów naprzemiennie z  prostokątami o  uskokowo wciętych narożnikach, ujętych listwami o  przekroju ćwierćwałka. Co  druga płycina ozdobiona jest  umieszczonym centralnie motywem ornamentalnym obwiedzionym pozłacanym perełkowaniem. Również rama dolna zdobiona jest  ornamentem perełkowym. Parapet jest  profilowany z  zachowanym pulpitem. Podstawa wsparta na  ośmiokątnej bazie. Ma  ona  formę wielobocznego, wybrzuszonego filarka, zdobionego górą ornamentem perełkowym. W  górnej części trzon rozszerza  się na  linii wklęsłej, przechodząc w  dno czaszy. Wejście na  ambonę wiedzie schodkami z  balustradą zakończoną u  dołu niską, smukłą kolumienką. Trzon kolumienki gładki, górą na  krótkim odcinku kanelowany, zwieńczony jest  ornamentalną gałką;
  • chrzcielnica marmurowa, neoklasycystyczna. Sprowadzona została w  1977  roku ze  świątyni Wang w Karpaczu Górnym. Ufundowana do  tamtejszej świątyni przez  Fryderyka Wilhelma  IV, wykonana w  1844  roku w  warsztacie Cantiano’ego w  Berlinie. Prosta, pozbawiona dekoracji forma w  kształcie kielicha składa  się z  sześciobocznej, zwężającej  się ku  dołowi czaszy, wspartej na  trzonie i  bazie. Baza ustawiona bezpośrednio na  posadzce, w  formie niskiego graniastosłupa z  górną krawędzią profilowaną. Trzon o  podstawie sześcioboku ujęty górą i  dołem profilowaniem. Czasza o  gładkich bokach zwieńczona została szerokim pasem profilowania;
  • witraże umieszczone w  prezbiterium kościoła. Dwa z  nich z  przedstawieniami Chrystusa i  Mojżesza pochodzą z  1911  roku. Witraż przedstawiający św.  Piotra (po  lewicy Chrystusa) powstał w  1985  roku. Wzorowany był  na  wizerunku św.  Piotra z  ambony w  Kościele Pokoju w  Jaworze, a  zastąpił wcześniejszy, zniszczony przez  wandali. Postaci  Chrystusa i  Mojżesza o  ponadnaturalnych rozmiarach ukazano na  tle nieba. Kompozycję witraża z  przedstawieniem Chrystusa obramowano bordiurą w  formie biało-żółtych pasów, z  wkomponowanymi w  podłucze wolutowymi wspornikami i  ornamentalną arkadą zdobioną liśćmi akantu i  spiętą kluczem z  motywem palmety i  campanulli. Młodzieńczy Chrystus w silnie  poruszonej pozie kroczy z  uniesionymi, rozpostartymi rękoma, spowity w  bogatą, rozwiewającą  się szatę. Dołem umieszczono dwa aniołki. Kompozycja witrażu nawiązuje do  obrazu Rafaela „Madonna Sykstyńska”. Mniej dynamiczne jest  przedstawienie Mojżesza. Postać starca ujęta w  kontrapoście, wkomponowana w  architektoniczną oprawę ze  stylizowanym baldachimem. Lewa ręka proroka podtrzymuje wsparte o  ramię dwie tablice przykazań, wskazując na  nie  palcem;
  • ławy z  1910  roku, ufundowane przez  zielonogórskiego przemysłowca G. Beuchelta. Proste w  formach, ustawione szeregowo. Przemalowane zostały w  1982  roku, pierwotnie zapewne w  kolorze szarozielonym, zachowanym na  dekoracji snycerskiej o  ornamentyce roślinnej zdobiącej ich  ścianki boczne;
  • organy wykonane przez  firmę Gebrüder Walter z  Góry Śląskiej w  1884  roku dla  kaplicy staroluterańskiej. Przeniesione na  obecne miejsce po  wybudowaniu nowego kościoła. Są  one  instrumentem mechanicznym, o  wiatrownicach klapowo-zasuwkowych, z  siedmioma głosami, jednym manuałem i  pedałem. Jest  to  najstarszy tego  typu instrument w  Zielonej Górze;
  • prospekt organowy o  cechach eklektycznych, bogato zdobiony dekoracją snycerską. Kompozycja prospektu jest  architektoniczna, symetryczna, trójosiowa. Wsparty został na  płycinowej skrzyni mieszczącej kontuar. Część środkowa wyższa, wysunięta ryzalitowo w  formie półkolistej arkady, artykułowanej półkolistymi niszami i  pilastrami z  kapitelami zdobionymi liśćmi akantu. Bogate zwieńczenie, podkreślone spływami, flankują dwie fiale z  motywami płomienistymi. Boczne segmenty skromniejsze w  formie. Całość ujęta ozdobnymi uszakami z  ornamentem małżowinowym. Organy umieszczono przy  wschodniej ścianie kościoła na  emporze wspartej na  czterech słupach ze  skromną dekoracją snycerską. W  środkowej partii jest  ona  podwójnie załamana i  wysunięta ku  wnętrzu. Parapet empory ozdobiono skromną dekoracją płycinową z  motywami rozet;
  • płyta upamiętniająca poległych w  czasie I  wojny światowej członków zboru, wykonana w  1921  roku przez  H. Wotze’a;
  • piece z  początku XX  wieku. Zachowane dwa żeliwne piece, w  kształcie walców nakrytych ażurowymi pokrywami zwieńczonymi wazami. Nad  ozdobnymi drzwiczkami umieszczono sercowate w kształcie, wypukłe motywy zdobnicze (głowa kobiety w  ozdobnym nakryciu głowy, wpisana w  obramienie z palmet i  liści akantu). Ustawione pionowo na  trzech ozdobnych nóżkach.

Na  szczególną uwagę zasługuje malarski wystrój wnętrza kościoła wykonany w  technice kazeinowej, o  ornamentyce utrzymanej w  stylistyce secesji. Górne partie ścian, pierwotnie w  jasnej szarozielonej gamie kolorystycznej, zostały wtórnie przemalowane. Partie z  dekoracją ornamentalną są  oryginalne jednakże zostały przemalowane po  formie z  niewielką zmianą kolorystyki. U  dołu ścian wydzielono lamperię pierwotnie ugrowo-zieloną (ciemniejszą, niż  górna partia ściany) obwiedzioną wąską bordiurą o  ornamentyce roślinno-geometrycznej (motywy łamanych kamieni są  wtórne). Analogiczną bordiurą, o  zróżnicowanej ornamentyce i szerokości, podkreślono łuki okien i  drzwi, arkad międzynawowych i  łuku tęczowego. Wpleciono w  nią motywy zoomorficzne i  mozaikowe. Na  podniebiu sklepienia absydy (obecnie przemalowane, pierwotnie jasnobłękitno-szare) znajduje  się przedstawienie gołębicy w  promienistej glorii. Szwy sklepienne pokryto dekoracją malarską, wzbogaconą o  bukiety kwiatów u  nasady sklepienia. Kolebkę nad  nawą główną pokryto w  całości dekoracją malarską z  tłem monochromatycznym w  odcieniach błękitu (obecnie przemalowane, pierwotnie jasno szarobłękitne bez  opracowania malarskiego). Ramuje je  zewnętrzny pas ornamentalny u  podstawy sklepienia, zdobiony umieszczonymi naprzemiennie, w  jednakowej odległości, dwoma rodzajami ornamentu. Jeden z  nich tworzą abstrakcyjne emblematy z  przenikających  się wstęgowych esownic i  ceowników, a  drugi pola zbliżone kształtem do  odwróconego serca, wypełnione wicią roślinną i  kwiatami. Kontury dekoracji pierwotnie wykonane w  kolorze ciemnobrązowym przemalowano czernią, spod  której  prześwituje pierwotna kolorystyka.  Kościół zachował niezwykle cenne walory autentyzmu zabytkowego wnętrza i  należy do  rzadkich przykładów secesyjnej aranżacji wnętrz w  architekturze sakralnej.


 

Zobacz również

Rokitno – bazylika mniejsza pw. Matki Bożej Rokitniańskiej

Kościół w Rokitnie należy do wybitnych przykładów sakralnej architektury doby baroku w Polsce. Najstarsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1378

Żagań, powiat żagański – Kaplica Grobu Bożego (ul. Księżnej Żaganny 16)

Położona obok kościoła Nawiedzenia NMP, jest repliką kaplicy w Görlitz, wzorowanej na grobie Chrystusa w Jerozolimie. Powstała w 1598 z

Zobacz również

Skip to content