Warsztaty poświęcone problematyce ochrony i konserwacji zabytkowych dzwonów

Grono naukowców Ludwisarstwo.pl, przy współpracy z Lubuskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, Uniwersytetem Zielonogórskiej i Instytutem Sztuki PAN zorganizowało w dniach 6-7 października 2022 r. warsztaty poświęcone problematyce ochrony i konserwacji zabytkowych dzwonów. Do Zielonej Góry przyjechali specjaliści z całej Polski oraz goście z Litwy. Omawiano szereg różnych aspektów związanych z dokumentowaniem dzwonów, przywracaniem w świadomości społecznej ich znaczenia, zaprezentowano szereg interesujących przykładów działań konserwatorskich  przy dzwonach, z opieką nad dzwonem Zygmunta na Wawelu włącznie. Nie umknęło jednak ogólnej uwadze, że dzwony są na tle innych dzieł sztuki marginalizowane, najmniej rozpoznanymi kategoriami zabytków ruchomych, wciąż narażonymi na zniszczenie i to powinno ulec zmianie.
Gospodarzem i pomysłodawcą spotkania był Pan prof. Marceli Tureczek, któremu dziękujemy za poruszenie tego ważnego problemu ochrony zabytkowych dzwonów. Uczestników przywitał Pan prof. Wojciech Strzyżewski Rektor Uniwersytetu Zielonogórskiego. W spotkaniu uczestniczyli Pani dr Barbara Bielinis-Kopeć Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków oraz ks. Piotr Kamiński Konserwator Diecezjalny, którzy współpracują ściśle w zakresie ochrony dziedzictwa sakralnego w regionie. Przybyli również przedstawiciele urzędów konserwatorskich z Polski, co sprzyjało dyskusji i wymianie doświadczeń.
Warto przypomnieć, że na terenie woj. lubuskiego do rejestru zabytków wpisano 128 dzwonów. Są to obiekty znajdujące się głównie w dzwonnicach kościelnych. Dwa dzwony (jeden z 1754 r., drugi prawdopodobnie z tego samego czasu) wpisane do rejestru znajdują się w pałacu w Zaborze. Wśród dzwonów wpisanych do rejestru 16 to obiekty gotyckie, a 34 – barokowe i renesansowe. Wśród najciekawszych pod względem artystycznym dzwonów można wymienić np.: dzwon odlany przez Georga Wielda znajdujący się w Konotopie (1595), Franziscusa (Franza) Voillarda z Frankfurtu nad Odrą – w Łagowie, gm. Dąbie (1661), Rybakach (1667), Georga Wielda II – w Koninie Żagańskim (1616), Hubenera Martinusa  w Borowie Wielkim (1562)
Niestety obecne przepisy mocno ograniczają możliwość wpisywania do rejestru zabytków  ruchomych, w tym dzwonów, z urzędu, dlatego też obecnie wpisy dokonywane są głównie na wniosek właściciela zabytków. Na bieżąco też wykonane są karty ewidencyjne zabytkowych dzwonów, z czego w roku bieżącym zlecono wykonanie 73 brakujących kart dzwonów.
Dzięki metodycznym kontrolom kościołów i kaplic (również obiektów nie ujętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków, bądź obiektów współczesnych z zabytkowym wyposażeniem), prowadzonym przy udziale Policji i Straży Pożarnej, dysponujemy podstawową dokumentacją fotograficzną dzwonów z obiektów sakralnych. Nie w pełni rozpoznano jeszcze dzwony znajdujące się w obiektach świeckich (ratusze, pałace, etc.), co w najbliższych latach planujemy przeprowadzić.